اقسام وصیتنامه که به سه قسم میباشد توسط کارشناسان رسمی دادگستری به شرح زیر آورده شده است.
اقسام وصیتنامه عبارتاند از :
- وصیت خود نوشته
- وصیت سری
- وصیت رسمی
وصیت خود نوشته
وصیتنامه خود نوشت سند عادی است. وارثان موصی و سایر کسانی که در مقابل آن قرار میگیرند میتوانند در اصالت سند تردید کنند. در این صورت، بر عهده موصیله است که انتساب وصیتنامه را به شخص موصی اثبات کند و در این راه تابع قواعد عمومی است.
در موردی که اصالت وصیتنامه محرز است و بهدرستی تاریخ آن احراز میشود، مدعی کسی است که تاریخ برخلاف ظاهر نادرست میداند و باید آن را در دادگاه ثابت نماید. در این دعوا، شهادت بهتنهایی نمیتواند کافی باشد (ماده ۱۳۰۹ قانون مدنی) و مدعی باید، به استناد اقرار موصی یا اسناد دیگر، غلط بودن تاریخ را اثبات نماید.
وصیتنامه رسمی
وصیتنامه رسمی، از بسیاری جهات بر وصیتنامه خود نوشته رجحان دارد:
نخست آنکه بیسوادان و کسانی هم که توانایی نوشتن ندارند میتوانند از آن استفاده کنند. دیگر اینکه، با ثبت وصیتنامه در دفتر اسناد رسمی، نگرانی ناشی از فقدان وصیت از بین میرود و اراده موصی از گزند حوادث مصون میماند.
در مقام اجرای وصیت نیز موصیله نیاز به اثبات اصالت آن ندارد و در بسیاری از موارد رجوع به دادگاه ضرورت پیدا نمیکند، و کوتاهی در ارسال وصیتنامه به دادگاه از اعتبار آن نمیکاهد.
باوجود همه این مزایا تمایل موصی از پنهان نگاهداشتن وصیت و پرهیز از نقارهای خانوادگی و همچنین صرفهجویی در وقت و هزینه ثبت سند، باعث میشود که رغبت عمومی بر وصیتنامه خود نوشت بیشتر باشد و جزء بعضی از اغنیاء یا خبرگان حقوقی بدان عنایت نورزند.
وصیتنامه سری
در قانون امور حسبی تعریفنشده است ولی، از جمع مواد ۲۷۹ و ۲۸۰ میتوان گفت: وصیتنامه سری، وصیتی است که توسط موصی امضاء و لاک مهر میشود و در اداره ثبت محل اقامت او یا محل دیگری که در آییننامه وزارت دادگستری معینشده است، به امانت گذارده میشود، بنابراین وصیتنامه سری درواقع مخلوطی از وصیتنامه رسمی و خود نوشت است.
وصیتنامه سری بیشتر فواید وصیتنامه خود نوشت و رسمی را باهم دارد: چنانکه موصی میخواهد پنهان میماند و همه اشخاص؛ حتی کسانی که توانایی نوشتن را ندارند قادر به تنظیم آن هستند. برخلاف وصیتنامه خود نوشت، جزء کاغذهای خصوصی موصی باقی نمیماند و به اداره رسمی سپرده میشود و از حوادث و تزویرها مصون میماند.
باوجوداین، در عمل کمتر از این نوع وصیتنامه استفاده میشود، زیرا دارای تشریفات پیچیدهای است که حوصله مردم عادی بیرون است.
به همین جهت، آنان که مایلاند وصیتشان پنهان بماند وصیتنامه خود نوشت را ترجیح میدهند و آن را نزد دوستی مورد اعتماد به امانت میسپارند، کسانی هم که میخواهند سند رسمی مصون از دسترسی داشته باشند، تنظیم وصیتنامه رسمی را انتخاب میکنند.
کارشناسان رسمی دادگستری در این قسمت به بررسی اقسام وصیتنامه پرداختند.