قانون ثبت‌اسناد و املاک مصوب کمیسیون قوانین عدلیه مورخ ۲۱ حمل تنگوز ئیل ۱۳۰۲ توسط کارشناسان رسمی دادگستری به‌صورت متن زیر گردآوری و شرح داده می‌شود.
باب اول – در تشکیل اداره ثبت‌اسناد و املاک و ترتیب دفاتر آن
ماده ۱ – قانون ثبت‌اسناد و املاک
دوایر ثبت‌اسناد و املاک برای دو مقصود تشکیل می‌شود: اول ثبت املاک تا اینکه مالکیت مالکین و حقوق ذوی الحقوق نسبت به آن‌ها رسماً تعیین و محفوظ گردد. دویم ثبت‌اسناد برای اینکه رسماً دارای اعتبار شود.
فصل اول – در تشکیل اداره ثبت‌اسناد و املاک
ماده ۲ – قانون ثبت‌اسناد و املاک
برای مرکزیت دادن به کلیه دوایر ثبت‌اسناد و املاک اداره مخصوصی در وزارت عدلیه تأسیس می‌شود که یکی از ادارات مستقله مرکزی وزارت عدلیه محسوب است اداره مزبور مشتمل بر دو دایره است:
- دایره پرسنل و مراسلات
- دایره ضبط.
ماده ۳ – قانون ثبت‌اسناد و املاک
رئیس‌کل اداره ثبت‌اسناد و املاک به تصویب وزارت عدلیه و بر طبق فرمان همایونی منصوب می‌شود، وزیر عدلیه فقط اشخاصی را می‌تواند پیشنهاد کند که علاوه بر لیاقت و اطلاعات لازمه قضاوت ازنقطه‌نظر مراتب خدمت نیز استحقاق این مقام را داشته باشد.
ماده ۴ – قانون ثبت‌اسناد و املاک
در هر حوزه محکمه ابتدایی یک دایره ثبت‌اسناد و املاک تأسیس می‌شود دایره مزبوره ممکن است لدی‌الاقتضاء در نقاط مختلف حوزه مذکوره دارای شعب باشد. نصب کلیه مستخدمین دوایر و شعب ثبت‌اسناد و املاک مطابق قانون استخدام خواهد بود.
ماده ۵ – قانون ثبت‌اسناد و املاک
هر یک از دوایر ثبت‌اسناد و املاک مشتمل است بر یک شعبه ثبت که در تحت اداره یک نفر رئیس شعبه توسط مأمورین متخصص این کار (مباشرین ثبت) اداره می‌شود و یک شعبه ضبط وزارت عدلیه می‌تواند در نقاطی که مقتضی بداند برای ثبت و ضبط یک شعبه تأسیس نماید.
ماده ۶ – قانون ثبت‌اسناد و املاک
عده مباشرین ثبت در هر یک از دوایر ثبت منوط به مقتضیات محل و قدر ضرورت می‌باشد تعیین و تشخیص آن‌ها به‌موجب پیشنهاد مدیرکل ثبت‌اسناد و املاک با وزیر عدلیه خواهد بود.
ماده ۷ – قانون ثبت‌اسناد و املاک
کلیه مستخدمین ثبت‌اسناد باید دارای همان شرایطی باشند که مطابق قانون موقتی اصول تشکیلات عدلیه برای قضاوت و یا مستخدمین هم‌رتبه آن‌ها معین‌شده است به‌علاوه شرط عدم اعتیاد به کشیدن تریاک و نیز کلیه مستخدمین ثبت‌اسناد باید همان امتحانی را بدهند که مطابق مقررات قانون موقتی امتحان حکام و صاحبان مناصب عدلیه مقرر است.
ماده ۸ – قانون ثبت‌اسناد و املاک
مباشرین ثبت نمی‌توانند وظایف خود را انجام دهند مگر در حوزه محکمه ابتدایی که در آن مأموریت دارند و اقدامات آن‌ها درجایی که خارج از حوزه مذکور باشد اثر قانونی ندارد.
ماده ۹ – قانون ثبت‌اسناد و املاک
مأموریت کلیه مستخدمین ثبت‌اسناد قابل‌تبدیل است.
ماده ۱۰ – قانون ثبت‌اسناد و املاک
هر دایره ثبت دارای مهری خواهد بود که شکل و اندازه آن را وزارت عدلیه در ضمن نظامنامه که برای اجرای این قانون ترتیب می‌دهد معین خواهد کرد.
ماده ۱۱ – قانون ثبت‌اسناد و املاک
هر مباشر ثبتی که جدیداً معین می‌شود پس از مراسم تحلیف و قبل از تصدی به مأموریت باید دو نمونه از امضای خود را بدهد یکی از نمونه‌های مزبوره در دفتر دایره محلی و دیگری در اداره کل ثبت‌اسناد و املاک در تهران ضبط خواهد شد.
ماده ۱۲ – قانون ثبت‌اسناد و املاک
در صورت فوت یا انفصال و یا عزل مباشر ثبت مدیر دایره ثبت‌اسناد و املاک حوزه ابتدایی با حضور مدعی‌العموم آن حوزه ذیل دفاتر مباشر مزبور را بسته دفاتر را توقیف و به مباشری که به‌جای او معین می‌شود تسلیم خواهد کرد.
فصل دوم – دفاتر ثبت‌اسناد و املاک
ماده ۱۳ – قانون ثبت‌اسناد و املاک
هر دایره ثبت‌اسناد و املاک دارای دفاتر ذیل خواهد بود و هر دفتری باید نخستین باشد.
- دفتر املاک
- دفتر معاملات راجع به اموال غیر منقوله
- دفتر معاملات اموال منقوله
- دفتر اسناد متفرقه
- دفتر ودایع
- دفتر احکام محاکم
- دفتر صورت اشخاصی که ورشکسته و یا در تحت قیمومت و یا ولایت شرعی هستند
- دفتر عایدات
- دفتر امتیازات
- دفتر نماینده عمومی (اندیکاتور).
ماده ۱۴ – قانون ثبت‌اسناد و املاک
وزارت عدلیه میزان عرض و طول هر یک از دفاتر مذکوره در ماده ۱۳ و ماده ۲۰ و همچنین نمونه صفحات و عده ستون‌ها و مطالبی را که باید در هر یک از ستون‌ها درج شود به‌موجب نظامنامه مخصوصی که به صحه همایونی باید برسد معین خواهد کرد.
ماده ۱۵ – قانون ثبت‌اسناد و املاک
کلیه دفاتر مذکوره در ماده قبل باید مجلد بوده و تمام صفحات آن را در بدو امر مدعی‌العموم بدایت محل نمره گذاشته و به امضاء خود ممضی و به مهر پارکه ممهور نماید مجموع عده صفحات هر دفتر را باید مدعی‌العموم با تمام حروف در صفحه اول و آخر دفتر قید نماید.
ماده ۱۶ – قانون ثبت‌اسناد و املاک
عده مجلدات دفتر املاک به عده بلوکات و محلات (ناحیه) شهرهای هر حوزه محکمه ابتدایی خواهد بود و در هر یک از مجلدات مذکوره لااقل یک ورقه مشتمل بر دو صفحه متقابل برای هر ملک منظور می‌شود و صفحات مزبوره دارای یک نمره ترتیبی خواهد بود تمام معاملات راجعه به انتقال املاک که مربوط به آن ملک است به ترتیب تاریخ قید می‌شود.
ماده ۱۷ – قانون ثبت‌اسناد و املاک
کلیه دفاتر مذکور در ماده ۱۳ به‌استثناء دفتر املاک سنوی بوده و در آخر هرسال مباشرین ثبت‌اسناد و املاک دفاتر خود را بسته عده اسنادی را که ثبت‌شده است معین و صورت‌مجلسی از شرح ختم دفتر در آخرین صفحه که بسته می‌شود مرتب کرده امضا می‌نماید پس‌ازآن دفاتر بسته‌شده را به مدیر دایره ثبت‌اسناد و املاک حوزه خود تسلیم می‌کند.
ماده ۱۸ – قانون ثبت‌اسناد و املاک
مدیر مزبور در آخر هرسال از بسته شدن دفاتر به طریق مزبور در ماده ۱۷ اطمینان حاصل کرده صحت آن را تصدیق و صورت‌مجلس سابق‌الذکر را امضاء می‌نماید پس‌ازآن یک نسخه از اصل هر یک از دفاتر را به دفتر راکد حوزه خود و نسخه دیگر را به دفتر راکد اداره کل ثبت‌اسناد و املاک در تهران ارسال خواهد داشت.
ماده ۱۹ – قانون ثبت‌اسناد و املاک
دفتر املاک سنوی نبوده و مادامی‌که صفحه سفید دارد استعمال می‌شود و مقررات راجعه به بستن دفاتر و ترتیب صورت‌مجلس که در دو ماده فوق مذکور است پس از اختتام آن به‌عمل‌آمده یک نسخه از آن در دفتر راکد حوزه که ملک در آن واقع‌شده و نسخه ثانی به دفتر راکد اداره کل ثبت‌اسناد و املاک در تهران ارسال خواهد شد.
ماده ۲۰ – قانون ثبت‌اسناد و املاک
هر دایره ضبط دو دفتر مخصوص خواهد داشت.
- اولاً – دفتر ثبت خلاصه سوادهایی که مطابق این قانون داده می‌شود.
- ثانیاً – دفتر عایداتی که از این ممر دریافت می‌شود.
ماده ۲۱ – قانون ثبت‌اسناد و املاک
برای آنکه تمام وقف نامه‌ها در دوایر ثبت‌اسناد و املاک ثبت شود دایره ضبط سواد آن‌ها را از دفاتر مختلفه که متدرجاً به دایره ضبط می‌رسد استخراج کرده و در دفتر مخصوص ثبت خواهد نمود و در آخر دفتر مزبور فهرستی از اعیان موقوفه به ترتیب حروف تهجی مرتب خواهد کرد.
فصل سوم – در نظارت به امور مباشرین ثبت‌اسناد و املاک و در مسئولیت آن‌ها
ماده ۲۲ – قانون ثبت‌اسناد و املاک
کلیه اعضاء و مستخدمین دوایر ثبت‌اسناد و املاک در تحت نظارت رئیس‌کل اداره مزبوره خواهند بود.
ماده ۲۳ – قانون ثبت‌اسناد و املاک
رئیس‌کل اداره ثبت‌اسناد و املاک حق نظارت خود را مستقیماً و یا به‌توسط مدیرهای دوایر ثبت‌اسناد و املاک ایالاتی و ولایتی به‌موقع اجرا می‌گذارد و همچنین می‌تواند اجرای تحقیقات راجعه به تخلفات مرئوسین خود را به رؤسای اول محاکم استیناف یا مدعیان عمومی محاکم مزبوره و یا رؤسا محاکم ابتدایی و یا مدعیان عمومی محاکم مزبوره ارجاع نماید ولی قضات و صاحب‌منصبان مزبوره مذکوره نمی‌توانند خود مستقیماً اقدام به تحقیق کنند مگر مدعیان عمومی آن‌هم درصورتی‌که مستخدمین اداره ثبت‌اسناد و املاک متهم به ارتکاب جنحه و یا جنایت باشند در این صورت نیز مدعیان عمومی باید فوراً رئیس‌کل اداره ثبت‌اسناد و املاک را مستحضر سازند.
ماده ۲۴ – قانون ثبت‌اسناد و املاک
محاکمه اداری کلیه اعضاء و مستخدمین اداره ثبت‌اسناد و املاک و همچنین مراتب خدمت و حقوق و وجه‌الضمانه که ممکن است به آن‌ها تعلق بگیرد مطابق مقررات قانون ثبت‌اسناد و املاک خواهد بود.
فصل چهارم – جرائم و مجازات‌های مخصوص
ماده ۲۵ – قانون ثبت‌اسناد و املاک
هرگاه اجزای اداره ثبت‌اسناد و املاک عامداً یکی از جرم‌های ذیل را مرتکب شوند از هرگونه خدمت دولتی اخراج و به مجازاتی که برای جعل و تزویر خطوط رسمیه و یا استعمال اسناد مجعوله مقرر است محکوم خواهند شد:
- اولاً – اسنادی که به جهات ظاهره از سندیت افتاده ثبت نمایند مثل اسناد مجعوله و محکوکه و قلم رفته و امثال آن‌ها.
- ثانیاً – اسناد راجعه به معاملات را بدون حضور طرفین و یا وکلای ثابت‌الوکاله آنان و یا بدون حضور شخص که خودش صلاحیت دارد که قائم‌مقام طرفین باشد و یا وکیل ثابت‌الوکاله او ثبت نماید و همچنین اگر اسنادی را که قائم به یک‌طرف باشد بدون حضور طرف مزبور و یا قائم‌مقام قانونی او ثبت کند.
- ثالثاً – سندی را به اسم کسانی که آن معامله را نکرده‌اند ثبت کنند.
- رابعاً – تاریخ سند یا ثبت سندی را مقدم و یا مؤخر در دفتر ثبت کنند.
- خامساً – تمام یا قسمتی از دفاتر ثبت را مفقود و یا مکتوم کنند یا ورقی از آن دفاتر را بکشند و یا به وسایل مزبوره دیگر ثبت سندی را از اعتبار و استفاده بیندازند.
- سادساً – در ثبت سند به تراشیدن یا پاک کردن تصرف کنند.
- سابعاً – اسناد انتقالی را با علم به عدم مالکیت انتقال‌دهنده ثبت کرده باشد.
ماده ۲۶ – قانون ثبت‌اسناد و املاک
هرگاه اجزاء اداره ثبت‌اسناد و املاک قبل از احراز هویت اشخاص و یا صلاحیت اصحاب معامله و یا قابلیت موضوع معامله سندی را عمداً ثبت کنند از یک سال تا سه سال از شغل خود منفصل خواهند بود.
ماده ۲۷ – قانون ثبت‌اسناد و املاک
همچنین مجازات ماده قبل درباره اشخاصی که عمداً سندی را ثبت کنند که مفاد آن مخالف قوانین جاریه باشد مقرر خواهد بود.
ماده ۲۸ – قانون ثبت‌اسناد و املاک
هرگاه اجزای اداره ثبت‌اسناد و املاک تصدیقاتی بدهند که مخالف واقع باشد محکوم خواهند شد به مجازاتی که برای اجزاء ادارات دولتی به جهت ساختن و جعل و تزویر خطوط رسمی مقرر است.
ماده ۲۹ – قانون ثبت‌اسناد و املاک
هرگاه اجزای اداره ثبت‌اسناد و املاک مبلغ حق ثبت را عمداً کمتر از تعرفه مقرر اخذ نمایند در دفعه اول دو مقابل و در دفعه دوم سه مقابل و در دفعه سوم چهار مقابل آنچه کسر گرفته‌اند از حقوق آن‌ها مأخوذ و به خزانه دولت تسلیم می‌شود. و در دفعه چهارم علاوه بر مجازات مقرره برای دفعه سیم از شغل خود نیز منفصل می‌شوند.
ماده ۳۰ – قانون ثبت‌اسناد و املاک
هرگاه معلوم شود که یکی از اجزاء اداره ثبت‌اسناد و املاک تمام یا قسمتی از وجوه دولتی را تصاحب و یا تلف نموده و یا اینکه علاوه بر تعرفه مقرره وجهی اخذ کرده و به‌حساب نیاورده باشد علاوه بر استرداد وجوه مزبوره و انفصال دائمی از خدمت به مجازات خیانت در امانت محکوم خواهد شد. و اگر وجوه زائدی را اخذ و به‌حساب دولت آورده باشد به‌علاوه استرداد وجه محکوم‌به یک سال انفصال موقت خواهد بود.
ماده ۳۱ – قانون ثبت‌اسناد و املاک
هرگاه اجزای اداره مزبوره مقررات این قانون را در اصلاح جای سفید و کلمات زائده و عده و فاصله سطور و همچنین دستورالعمل‌های وزارت عدلیه را در ترتیب نگاه‌داشتن دفاتر و غیره رعایت ننمایند در دفعه اول ثلث مقرری یک‌ماهه آنان و در دفعه دویم تمام مقرری یک‌ماهه مقطوع و در دفعه سوم شش ماه از خدمت منفصل می‌شوند.
ماده ۳۲ – قانون ثبت‌اسناد و املاک
در موارد تقصیراتی که مجازات آن‌ها به‌موجب این فصل معین نشده است اجزاء اداره ثبت‌اسناد و املاک که مرتکب جرم عمومی و یا تقصیر اداری می‌شوند موافق مقررات قانون جزای عمومی و یا قانون استخدام تعقیب و مجازات خواهند شد.
باب دوم – در ثبت املاک
ماده ۳۳ – قانون ثبت‌اسناد و املاک
مدیر ثبت‌اسناد هر حوزه مکلف به حفظ دفتر املاک حوزه خود و اجرای ترتیبات مقرره برای ثبت املاک و حافظ اعتبارات قانونی آن خواهد بود.
فصل اول – در تقاضای ثبت املاک
ماده ۳۴ – قانون ثبت‌اسناد و املاک
ثبت املاک اختیاری است مگر در مورد نقل‌وانتقال خالصجات دولتی و اموال غیر منقوله ایالات و ولایات و بلوکات و بلدیه‌ها و یا نقل‌وانتقال املاک غیرمنقول که در حدود قوانین بین اتباع خارجه و یا اتباع ایران و خارجه واقع می‌شود.
ماده ۳۵ – قانون ثبت‌اسناد و املاک
اشخاص ذیل حق تقاضای ثبت دارند:
- مالک و درصورتی‌که ملک مابین چند نفر مشاعاً مشترک باشد هر یک از شرکاء.
- کسانی که در ملک حقوقی از قبیل حق‌السکنی و حق‌العبور و حق‌الشرب و حق‌المجری و حق‌التولیه و غیره دارند نسبت به‌حق خودشان.
ماده ۳۶ – قانون ثبت‌اسناد و املاک
اولیای محجور و امثال آن می‌توانند به نام آن‌ها تقاضای ثبت بکنند متولیان موقوفات عامه مجبوراً موقوفات خاصه اختیاراً تقاضای ثبت می‌نماید. املاک محبوسه مشمول این ماده خواهند بود.
ماده ۳۷ – قانون ثبت‌اسناد و املاک
تقاضانامه ثبت باید به امضاء مستدعی ثبت یا وکیل ثابت‌الوکاله او بوده و به مدیر ثبت تقدیم شده قبض رسید دریافت شود هرگاه مستدعی ثبت نتواند امضا کند مدیر ثبت این نکته را قید نموده و پس از اطمینان از هویت او تصدیق خواهد کرد که تقاضانامه از طرف مستدعی ثبت داده‌شده است درصورتی‌که تقاضا به‌توسط وکیل بشود باید وکالت‌نامه متضمن این اختیار ضمیمه آن باشد تقاضانامه شامل نکات ذیل خواهد بود:
- اسم و اسم خانوادگی و سمت و محل اقامت و مشخصات دیگر و تابعیت مستدعی ثبت و وکیل او درصورتی‌که تقاضا به‌توسط وکیل شده باشد.
- اسم و وصف مال غیرمنقول که تقاضای ثبت آن شده یا تعیین محل و مشخصات و حدود و ابنیه و اجزاء و متعلقات آن.
- تخمین قیمت ملک و میزان منافع سالیانه آن.
- شرح حقوقی که برای اشخاص در آن ملک است با تعیین صاحبان حقوق.
ماده ۳۸ – قانون ثبت‌اسناد و املاک
در موقع تقدیم تقاضانامه باید تقاضاکننده کلیه اسناد و قبالجات و مدارک راجعه به آن را باسواد آن‌ها به دایره ثبت‌اسناد و املاک بیاورد مدیر یا مباشر ثبت باید سوادهای مزبوره را پس از تطبیق با اصل و رسانیدن به امضاء تقاضاکننده ضبط کرده و اصل اسناد را رد نماید. و اگر سند مالکیت او منحصر به تصرف است ادله و امارات تصرف فعلی خود را باید کتباً به اداره ثبت‌اسناد و املاک تسلیم نماید و درهرحال تقاضاکننده ثبت باید نحوه تصرف خود را که مطابق این قانون او را برای تقاضای ثبت مجاز می‌دارد محرز نماید نسبت به املاکی که مالک خاص ندارد تقاضای ثبت از اشخاص پذیرفته نمی‌شود.
ماده ۳۹ – قانون ثبت‌اسناد و املاک
در موقع تقاضای ثبت مستدعی ثبت باید مبلغی به میزان تخمینی مخارج مقدماتی آن به ودیعه بگذارد.
فصل دوم – مقدمات ثبت املاک
مبحث اول – در اعلام و تعیین حدود موقت
ماده ۴۰ – قانون ثبت‌اسناد و املاک
پس از تقدیم تقاضانامه مدیر ثبت در ظرف ده روز لایحه ترتیب می‌دهد مشتمل بر خلاصه و مفاد تقاضانامه و تعیین روز و ساعتی برای تحدید حدود موقت ملکی که تقاضای ثبت آن شده است.
ماده ۴۱ – قانون ثبت‌اسناد و املاک
لایحه مذکوره در ماده فوق را مدیر ثبت‌اسناد در ظرف مدت مذکوره در ماده فوق در جراید حوزه خود منتشر نموده سوادی از آن‌ها را برای اعلان در محکمه صلح و درب مساجد مهمه و اماکن عمومی و درصورتی‌که تقاضای ثبت راجع به ابنیه باشد درب ابنیه مذکوره نزد امین صلح و کمیسر و کدخدای محل و کدخداهای املاک مجاور ارسال خواهد داشت کمیسر و کدخداها و امین صلح فوراً سواد لایحه را اعلان می‌کنند و اعلان مزبور تا روز تعیین حدود باید در اماکن مزبوره باقی باشد و تصدیقی راجع به اینکه اعلام واقع‌شده برای مدیر ثبت می‌فرستند.
ماده ۴۲ – قانون ثبت‌اسناد و املاک
مدیر ثبت یا معاون او عملیات راجعه به تعیین حدود موقت را با کمک یک نفر نقشه‌کش و حضور تقاضاکننده یا وکیل او اجرا خواهد نمود. در موقع تعیین حدود مدیر ثبت‌اسناد و املاک مطابق ترتیبات اصول محاکمات حقوقی اشخاص ذیل را احضار می‌نماید:
- مستدعی ثبت
- صاحبان املاک مجاور
- اشخاصی که اعتراض و یا دخالت نموده‌اند اشخاص مذکور دعوت می‌شوند تا در عملیات تعیین حدود حضور به هم رسانیده یا وکیل قانونی خود را برای حضور اعزام دارند.
ماده ۴۳ – قانون ثبت‌اسناد و املاک
تعیین حدود در تاریخی که معین‌شده است به عمل می‌آید تقاضاکننده یا وکیل او حدود ملکی را که می‌خواهد ثبت کند تعیین نموده و صاحبان املاک مجاور و دخالت کنندگان ایرادات و اعتراضات خود را بیان می‌نمایند. برای تعیین حدودی که تقاضاکننده اظهار کرده و تعیین قسمت‌هایی که مورد اعتراض اشخاص خارج واقع‌شده نقشه‌کش نصب علامات کرده و از کلیه نقشه مختصری ترتیب می‌دهد.
ماده ۴۴ – قانون ثبت‌اسناد و املاک
مدیر ثبت‌اسناد یا نماینده او صورت‌مجلسی از تعیین حدود با قید مطالب ذیل ترتیب می‌دهد:
- تعیین ماه و روز یا روزهایی که عملیات در آن واقع‌شده است
- سم و اسم خانوادگی و شغل و سمت و محل اقامت اشخاصی که حضورداشته‌اند
- اتفاقاتی که در حین عملیات رخ‌داده و اظهارات اشخاصی که دخالت نموده‌اند
- نصب علامات و عده و دلالت آن‌ها
- اسنادی که تقاضاکننده و معترضین تقدیم داشته‌اند صورت‌مجلس فوق را مدیر ثبت‌اسناد یا معاون او و نقشه‌کش و کلیه حضار و دخالت کنندگان امضاء می‌کنند و درصورتی‌که نتوانند یا نخواهند امضاء کنند این نکته در صورت‌مجلس قید می‌شود. به‌صورت مجلس فوق نقشه تعیین حدود موقت و کلیه اسنادی که تسلیم‌شده است ضمیمه گشته و فهرستی نیز از ضمایم برداشته می‌شود.
ماده ۴۵ – قانون ثبت‌اسناد و املاک
هرگاه مستدعی ثبت یا نماینده از طرف او برای تعیین حدود حاضر نشود عملیات موقوف می‌شود و فقط غیبت تقاضاکننده در صورت‌مجلس ذکر خواهد شد و در این صورت تقاضانامه مسکوت‌عنه و ضبط خواهد شد و مخارجی که شده است از وجه تودیعی موضوع و بقیه به مستدعی ثبت رد می‌شود و اگر مشارالیه تقاضای خود را مجدداً تعقیب نماید باید مخارج آن را ثانیاً تودیع کند.
ماده ۴۶ – قانون ثبت‌اسناد و املاک
هرگاه تعیین حدود موقت به عمل آید مدیر ثبت‌اسناد باید در ظرف ده روز اعلانی به وسایل مذکوره در ماده ۴۱ و سایر وسایل ممکنه از قبیل جار و غیره منتشر خواهد نمود مشتمل بر اسم ملک و مشخصات حدودی که موقتاً تعیین‌شده و اسم مستعدی ثبت و متصرف فعلی و عنوان تصرف و اینکه اعتراضات راجعه به ثبت ملک در ظرف مدت شش ماه در دایره ثبت‌اسناد و املاک و در دفتر صلحیه پذیرفته خواهد شد و پس از انقضاء مدت مزبور در هرماهی یک‌مرتبه تجدید خواهد شد.
ماده ۴۷ – قانون ثبت‌اسناد و املاک
هرگاه موضوع ثبت ابنیه و املاک کوچکی باشد که حدود آن‌ها کاملاً معین و مشخص است از اقداماتی که بایستی در محل به عمل آید و در این مبحث مذکور شده ممکن است صرف‌نظر شود ولی اعلان مذکور در ماده ۴۶ باید به عمل آید.
مبحث دوم – در اعتراضات
ماده ۴۸ – قانون ثبت‌اسناد و املاک
در مدت شش ماه از ابتدای انتشار در جراید و اعلام مذکوره در ماده ۴۶ اشخاص ذینفع می‌توانند در ثبت ملک به طریق ذیل اعتراض و دخالت کنند:
- به‌وسیله اعتراض هرگاه نسبت به مالکیت مستدعی ثبت کلاً یا بعضاً و یا در حدود ملک مناقشه داشته و یاحقی برای خود قائل باشد.
- به‌وسیله تقاضای ثبت درصورتی‌که فقط حقی در ملک برای خود قائل باشد.
ماده ۴۹ – قانون ثبت‌اسناد و املاک
اعتراضات و یا تقاضاهای ثبت مذکور به دفتر ثبت‌اسناد و املاک یا دفتر محکمه صلح تقدیم می‌شود و هرگاه اعتراض شفاهی باشد صورت‌مجلسی از آن ترتیب داده می‌شود و در ضمن اعتراض یا تقاضای ثبت باید حقوق و مدارک و اسنادی که مبنای اعتراض است مذکور شود هرگاه اعتراض با تقاضا به محکمه صلح داده‌شده باشد امین صلح فوراً آن را نزد مدیر ثبت ارسال می‌دارد.
ماده ۵۰ – قانون ثبت‌اسناد و املاک
ولی یا قیم و یا مدعی‌العموم می‌توانند به‌وسیله اعتراض تقاضای ثبت به نام محجور و یا صغیر و یا غائب مفقودالاثر مداخله نمایند.
ماده ۵۱ – قانون ثبت‌اسناد و املاک
هیچ اعتراضی و یا تقاضای ثبتی پس از انقضاء مدت شش ماه از تاریخ الصاق و انتظار اعلان پذیرفته نخواهد شد.
مبحث سوم – در رسیدگی به اعتراضات
ماده ۵۲ – قانون ثبت‌اسناد و املاک
درصورتی‌که کلیه ترتیبات قانونی مذکوره در مواد سابقه به‌عمل‌آمده و احدی در ظرف مدت مذکور در ماده ۴۸ اعتراض یا تقاضایی ننموده باشد مدیر ثبت‌اسناد و املاک ملک را در دفتر املاک ثبت می‌نماید.
ماده ۵۳ – قانون ثبت‌اسناد و املاک
درصورتی‌که اعتراض یا تقاضایی در ظرف مدت مقرره واقع‌شده باشد مدیر ثبت‌اسناد و املاک فوراً سوادی از آن را به مستدعی ثبت ابلاغ می‌نماید و مستدعی ثبت از تاریخ ابلاغ تا مدت دو ماه وقت خواهد داشت تمکین خود را نسبت به اعتراض و تقاضا اعلام دارد یا آن‌ها را مرتفع نماید درصورتی‌که مستدعی ثبت تمکین خود را اعلام نمود یا معترض و تقاضاکننده اظهار خود را استرداد کرد مدیر ثبت‌اسناد و املاک به ثبت ملک اقدام خواهد نمود.
ماده ۵۴ – قانون ثبت‌اسناد و املاک
هرگاه پس از ابلاغ سواد اعتراض یا تقاضا به مستدعی ثبت دو ماه بگذرد و مشارالیه جوابی ندهد مدیر ثبت‌اسناد و املاک باید به‌توسط اخبار کتبی که به رؤیت مستدعی ثبت می‌رسد به مشارالیه اخطار کند که اگر پس‌ازاین اخطار باز در ظرف دو هفته از طرف مستدعی ثبت اقدامی نشود تقاضای او راجع به ثبت ملک با کلیه عملیاتی که شده است باطل و لغو خواهد شد.
ماده ۵۵ – قانون ثبت‌اسناد و املاک
هرگاه در ظرف مدت دو ماه مذکور در ماده ۵۳ و یا در ظرف دو هفته مذکور در ماده ۵۴ مستدعی ثبت به مدیر ثبت‌اسناد و املاک اطلاع دهد که نسبت به ادعای معترضین تمکین ندارد و اعتراض یا تقاضای ثبت را هم نمی‌تواند دوستانه مرتفع کند مدیر ثبت‌اسناد و املاک فوراً به مستدعی ثبت و کلیه معترضین و تقاضاکنندگان کتباً اخطار می‌نماید که برای قطع و فصل امر به محکمه مقتضیه رجوع نمایند.
ماده ۵۶ – قانون ثبت‌اسناد و املاک
مستدعی ثبت می‌تواند به محکمه صالحه عرض حال رفع مزاحمت تقدیم کند معترضین و تقاضاکنندگان نیز می‌توانند برای اثبات اظهارات خود در محکمه مقتضیه اقامه دعوی نمایند. محکمه مرجوعه مکلف است که این دعاوی را موافق مقررات اصول محاکمات حقوقی با رعایت طریقه محاکمه اختصاری قطع و فصل نماید.
تبصره – اگر پس از رسیدگی معلوم شود که ادعای مدعی مستند به اسناد مجعوله و یا به‌قصد استفاده نامشروع بوده است علاوه بر جبران خسارات وارده در صورت اولی مدعی به مجازات جعل و تزویر و یا استعمال اسناد مجعوله و در صورت ثانیه به مجازات مدلس محکوم خواهد شد.
فصل سوم – در ثبت ملک
ماده ۵۷ – قانون ثبت‌اسناد و املاک
پس از اتمام عملیات مقدماتی مذکوره در فصل دوم مدیر ثبت ملک را که تقاضای ثبت آن شده با قیود مذکوره در ماده ۳۷ در دفتر املاک ثبت کرده و وقوع ثبت را در حاشیه و یا ذیل و یا ظهر اسناد مستدعی ثبت قید و با امضای خود ممضی و به مهر دایره ثبت‌اسناد و املاک ممهور می‌نماید پس‌ازآن سوادی از ثبت ملک به مستعدی ثبت می‌دهد سواد مزبور نسبت به موضوع تقاضا سند رسمی خواهد بود.
ماده ۵۸ – قانون ثبت‌اسناد و املاک
پس از ثبت شدن یک ملک در دفتر املاک (به‌جز مورد ارث) نقل و انتقالات و یا معاملات جدیده راجعه به آن ملک را دولت به رسمیت نخواهد شناخت مگر اینکه نقل و انتقالات و یا معاملات مزبوره در دایره ثبت‌اسناد و املاک ثبت‌شده باشند.
ماده ۵۹ – قانون ثبت‌اسناد و املاک
درصورتی‌که ملک ثبت‌شده به وجهی از وجوه به دیگری منتقل شود سند انتقال در دفتر معاملات ثبت و در ذیل صورت ثبت ملک خلاصه آن قید می‌شود و به همین ترتیب کلیه انتقالات به ترتیب تاریخ در ذیل یکدیگر قید خواهد شد.
ماده ۶۰ – قانون ثبت‌اسناد و املاک
در موقعی که ملکی و یا حقوقی که تعلق به صغیر یا محجور و امثال آن‌ها داشته باشد در دفتر املاک ثبت شود سن صغیر و یا علت حجر در صورت ثبت باید قید شود و پس‌ازاینکه حالت حجر مرتفع یا صغیر کبیر شد می‌تواند تقاضا کند که رفع حجر یا کبر او در دفتر تصریح شود.
ماده ۶۱ – قانون ثبت‌اسناد و املاک
هر دفعه که به‌موجب نقل و انتقالی سند مالکیت جدیدی در ثبت‌اسناد نسبت به ملکی تنظیم شود مدیر ثبت‌اسناد و املاک در کلیه صفحات دفتر املاک که شامل سند مقدم بر آن است علامت مخصوصی با مهر دایره ثبت‌اسناد و املاک وضع می‌نماید که دلالت بر خروج مال از ملکیت مالک سابق کند و سواد سند مالک سابق را هم از دست او گرفته همان علائم را بر آن وضع و در دفتر ضبط حوزه خود ضبط می‌نماید و این فقره را با مرکب قرمز در ستون ملاحظات دفتر املاک در مقابل سند سابق ذکر می‌کند. درصورتی‌که محقق شود سواد سند مفقودشده است این نکته نیز در ستون ملاحظات قید می‌شود.
ماده ۶۲ – قانون ثبت‌اسناد و املاک
حق گرفتن سواد کامل سند مالکیت منحصر به مالک است و در سواد مزبور قید می‌شود که به مالک داده می‌شود و مدیر ثبت‌اسناد و املاک مطابقت آن را با اصل تصدیق و امضا کرده به مهر دایره ثبت‌اسناد و املاک ممهور می‌نماید درصورتی‌که ملک بین دو یا چند نفر مشاع باشد هریک از شرکاء می‌توانند سوادی از سند مالکیت و نقشه آن اخذ نمایند ولیکن دایره ثبت‌اسناد و املاک باید درروی سوادها و نقشه که می‌دهد قید نماید که راجع به حصه فلان شریک است. سایر اشخاص ذینفع می‌توانند تصدیقی راجع به حقوق مخصوصی که در آن ملک‌دارند از اداره ثبت‌اسناد و املاک بگیرند و در این تصدیقات نیز باید اسم گیرنده تصریح شود. مراجعه به دفتر املاک برای عموم جایز است.
ماده ۶۳ – قانون ثبت‌اسناد و املاک
هر امر جدیدی که به‌توسط مدیر ثبت‌اسناد و املاک در دفتر املاک راجع به ملک ثبت‌شده ثبت می‌شود مدیر ثبت‌اسناد و املاک باید در سواد سابق ملک نیز آن را ذکر نماید و کلیتاً مدیر مزبور باید همیشه مطابقت سند را با ثبتی که در دفتر املاک شده است تصدیق کند.
فصل چهارم – در آثار ثبت ملک
ماده ۶۴ – قانون ثبت‌اسناد و املاک
ثبت ملک در دفتر املاک سند مالکیت کسی است که ملک به نام او ثبت‌شده است و دولت فقط او را مالک رسمی خواهد شناخت یا کسی را که به یکی از جهات شرعیه ملک مزبور به او منتقل‌شده و سند انتقال آن نیز در دفتر املاک ثبت‌شده باشد یا اینکه ملک مزبور از مالک رسمی به ارث به او رسیده باشد.
ماده ۶۵ – قانون ثبت‌اسناد و املاک
ثبت حقوق مذکوره در ماده ۳۵ در دفتر ثبت املاک سند رسمی حقانیت صاحبان حقوق مزبوره است اعم از اینکه در ضمن ثبت خود ملک یا علی‌حده ثبت‌شده باشد.
ماده ۶۶ – قانون ثبت‌اسناد و املاک
پس از ثبت ملک دعاوی راجعه به تضییع حقی در ضمن ثبت در محاکم عدلیه از کسی پذیرفته نخواهد شد ولی اگر در ضمن ثبت تقلب و تزویری اعمال‌شده باشد اشخاصی که به‌این‌ترتیب متضرر شده‌اند می‌توانند علیه کسانی که تقلب نموده‌اند اقامه دعوی نموده جبران تضررات خود را مطالبه کنند و هرگاه تقصیر از طرف مدیر یا مباشرین ثبت‌اسناد و املاک بوده و مشارالیهم قادر به جبران خسارت وارده نباشند جبران خسارت بر عهده دولت خواهد بود.
باب سوم – در ثبت‌اسناد و وظایف مباشرین
فصل اول – مواد عمومی
ماده ۶۷ – قانون ثبت‌اسناد و املاک
ثبت‌اسناد اختیاری است مگر در موارد ذیل:
- اجازه و یا امتیازاتی که از طرف دولت نسبت به‌عین و یا منافع اراضی و یا ابنیه و یا سواحل و یا دریاچه‌ها و یا مرداب‌ها و یا شطوط و غیره و همچنین کلیه امتیازات دیگری که از طرف دولت داده می‌شود.
- کلیه نقل و انتقالات راجعه به‌عین و یا منافع املاکی که قبلاً در دفتر املاک ثبت‌شده است.
- کلیه نقل و انتقالات راجعه به حقوقی که قبلاً در دفتر املاک ثبت‌شده است.
- کلیه نقل و انتقالات راجعه به‌عین اموال غیر منقوله دولت و ایالات و ولایات و بلوکات و بلدیه‌ها.
- کلیه کنترات‌ها و قراردادهای راجعه به معاملات که یک‌طرف آن دولت و یا ایالت و یا ولایت و یا بلوک و یا بلدیه است.
- کلیه فرامین متعلقه به امتیازات دولتی که به اشخاص داده می‌شود.
- وقف نامه‌های راجعه به املاکی که قبلاً در دفتر املاک ثبت‌شده است.
- اجاره‌نامه‌های راجعه به املاک موقوفه درصورتی‌که مدت آن‌ها بیش از ده سال باشد.
ماده ۶۸ – قانون ثبت‌اسناد و املاک
اگر در موارد ماده قبل عین غیر منقوله و یاحقی که سند راجع به آن است قبلاً در دفتر املاک ثبت‌نشده باشد باید قبل از ثبت شدن سند عین و یا حق مزبور مطابق باب دوم این قانون در دفتر املاک ثبت‌شده و پس‌ازآن خود سند ثبت گردد.
ماده ۶۹ – قانون ثبت‌اسناد و املاک
مباشرین ثبت‌اسناد نمی‌توانند هیچ نقل و انتقالی را راجع به‌عین و یا منافع املاک ثبت کنند مگر اینکه املاک مزبور قبلاً در دفتر املاک ثبت‌شده باشد.
ماده ۷۰ – قانون ثبت‌اسناد و املاک
اگر مالک رسمی ملکی که در دفتر املاک ثبت‌شده است آن را به نحوی از انحاء منتقل نماید بدون اینکه سند انتقال جدید در دفتر ثبت‌اسناد ثبت‌شده باشد مباشرین ثبت‌اسناد دیگر نمی‌توانند نقل و انتقالات راجعه به آن ملک را ثبت بکنند مگر اینکه انتقالات واقعه پس از ثبت اولی تا موقع تقاضای ثبت جدید محرز گشته و در دفتر ثبت‌اسناد ثبت شود در این صورت حق ثبت انتقالاتی که به‌موقع ثبت‌نشده است در برابر تعرفه معمول خواهد بود.
فصل دوم – در وظایف مباشرین
ماده ۷۱ – قانون ثبت‌اسناد و املاک
وظایف مباشرین ثبت از قرار تفصیل است.
- اولاً – ثبت‌اسنادی که نزد آن‌ها می‌آورند مطابق مقررات این قانون.
- ثانیاً – دادن سواد مصدق از اسناد ثبت‌شده به اشخاصی که در ماده ۱۰۷ مصرح است.
- ثالثاً – دادن تصدیق‌نامه‌هایی که در این قانون معین‌شده است.
- رابعاً – قبول و حفظ اسنادی که تودیع می‌شود.
ماده ۷۲ – قانون ثبت‌اسناد و املاک
در موقع دادن تصدیق مباشر ثبت باید نکات ذیل را معین نماید:
- اولاً – تاریخ روز و ماه و سال و در صورت لزوم ساعت.
- ثانیاً – هویت کسی که تصدیق می‌خواهد.
- ثالثاً – محل اقامت مستدعی تصدیق.
- رابعاً – اسم و مشخصات شهود (مطلعین).
- خامساً – اسم وکلا درصورتی‌که باشند.
- سادساً – تعین دایره ثبت.
- سابعاً – امضای مباشر و مهر اداره.
- قانون ثبت‌اسناد و املاک
- گردآوری‌شده توسط: کارشناسان رسمی دادگستری
