آییننامه اجرایی قانون موجر و مستأجر مصوب ۱۳۷۶ توسط کارشناسان رسمی دادگستری در متن زیر شرح داده میشود.
ماده ۱ ـ آییننامه اجرایی قانون موجر و مستأجر
منظور از واژه قانون «در این آییننامه قانون روابط موجر و مستأجر مصوب ۱۳۷۶/۵/۲۶» میباشد.
ماده ۲ ـ آییننامه اجرایی قانون موجر و مستأجر
موارد زیر مشمول مقررات قانون نمیباشد:
- روابط استیجاری قبل از اجرای قانون.
- روابط ناشی از انتقال حقوق قانونی مستأجر سابق به مستأجر جدید با اجازه موجر درصورتیکه قرارداد اجاره قبل از لازمالاجرا شدن قانون باشد.
- روابط ناشی از صلح منافع یا هر عنوان دیگر و نیز تصرفات برحسب تراضی شفاهی با موجر بهعنوان اجاره.
- موارد تخلیه اماکن استیجاری قبل از انقضای مدت مندرج در قرارداد.
- درصورتیکه سند عادی اجاره بر طبق ضوابط مقرر در ماده (۲) قانون تنظیمنشده باشد.
تبصره ـ رابطه استیجاری در اماکنی که ابتدائا از تاریخ لازمالاجرا شدن قانون به اجاره واگذارشده یا میشود یا پس از تاریخ یادشده توسط طرفهای قرارداد اجاره تمدید میگردد، مشمول مقررات قانون مورداشاره خواهد بود.
ماده ۳ ـ آییننامه اجرایی قانون موجر و مستأجر
رسیدگی به درخواست تخلیه در مورد سند عادی موضوع ماده (۲) قانون بدون تقدیم دادخواست و با ابطال تمبر مربوط به دعاوی غیرمالی و بدون رعایت تشریفات آیین دادرسی مدنی به عمل خواهد آمد.
ماده ۴ ـ آییننامه اجرایی قانون موجر و مستأجر
رئیس حوزه قضایی یا دادگاه مرجوع الیه با احراز مالکیت با ذینفع بودن موجر حسب مورد مبادرت به صدور دستور تخلیه خواهد نمود.
ماده ۵ ـ آییننامه اجرایی قانون موجر و مستأجر
ابلاغ اوراق قضایی و یا اوراق اجراییه به مستأجر در محل عین مستاجره و به موجر در محل مندرج در قرارداد صورت میگیرد؛ مگر اینکه طرفین ترتیب دیگری را مقرر نموده باشند.
ماده ۶ ـ آییننامه اجرایی قانون موجر و مستأجر
اجرای دستور تخلیه صادره توسط مقام قضایی نیاز به صدور اجراییه ندارد و توسط مأمور، ابلاغ و اجرا میگردد.
مأمور مکلف است آن را ظرف (۲۴) ساعت به شخص مستأجر ابلاغ و در نسخه ثانی رسید دریافت کند و در صورت امتناع مستأجر از دادن رسید، مراتب را در ابلاغنامه قید و ظرف (۳) روز نسبت به اجرای مفاد دستور اقدام نماید.
ماده ۷ ـ آییننامه اجرایی قانون موجر و مستأجر
چنانچه مستأجر در محل حضور نداشته باشد، مفاد دستور تخلیه به یکی از بستگان یا خادمان وی که سن ظاهری او برای تمییز اهمیت موضوع کافی باشد، ابلاغ میشود.
ماده ۸ ـ آییننامه اجرایی قانون موجر و مستأجر
هرگاه اشخاص مذکور در ماده قبل در محل حضور نداشته باشند یا از دادن رسید امتناع ورزند، مأمور مراتب را در اعلامیهای قید و به محل الصاق مینماید.
تبصره ـ در اعلامیه، مراتب مراجعه مأمور و استنکاف اشخاص و یا عدم حضور آنان و نیز مفاد دستور مقام قضایی درجشده و همچنین این مطلب قید خواهد شد که چنانچه ظرف (۳) روز مستأجر اقدام به تخلیه محل و تحویل آن به موجر یا نماینده قانونی وی و یا دفتر دادگاه ننماید، امر تخلیه در روز و ساعت معین توسط مأمور اجرا انجام میپذیرد.
ماده ۹ ـ آییننامه اجرایی قانون موجر و مستأجر
در مورد اسناد رسمی اجاره، درخواست صدور اجراییه جهت تخلیه مورد اجاره از دفترخانه تنظیمکننده سند به عمل خواهد آمد.
ماده ۱۰ ـ آییننامه اجرایی قانون موجر و مستأجر
درخواستنامه برای اسناد عادی اجاره در فرم مخصوص تنظیم میشود و شامل نکات زیر خواهد بود:
- الف ـ نام و نام خانوادگی و نام پدر و محل اقامت موجر یا نماینده قانونی و یا قایم مقام وی.
- ب ـ نام و نام خانوادگی و محل اقامت مستأجر یا قائممقام قانونی وی.
- پ ـ مشخصات عین مستاجره.
- ت ـ مشخصات و تاریخ سند اجاره.
تبصره ۱ ـ تصویر مصدق قرارداد باید پیوست درخواستنامه یادشده باشد.
تبصره ۲ ـ در صورت فوت موجر یا مستأجر، وراث آنها و در صورت انتقال عین از ید موجر و یا منافع از ید مستأجر، ایادی منتقل الیهم و در صورت حجر موجر یا مستأجر، نماینده قانونی آنها، قایم مقام قانونی آنان میباشند.
ماده ۱۱ ـ آییننامه اجرایی قانون موجر و مستأجر
سردفتر پس از احراز هویت و صلاحیت درخواستکننده، اوراق اجراییه را ظرف (۲۴) ساعت در (۳) نسخه با قید تخلیه محل عین مستاجره موضوع سند تهیه و به مهر ویژه اجرا منقوش و جهت اقدام به دایره اجرای اسناد رسمی ثبت محل ارسال مینماید.
ماده ۱۲ ـ آییننامه اجرایی قانون موجر و مستأجر
اجرای ثبت موظف است با وصول اوراق اجراییه از دفترخانه ظرف حداکثر (۲۴) ساعت نسبت به تشکیل پرونده و صدور دستور ابلاغ و تخلیه به مأمور اقدام نموده و مأمور مکلف است ظرف (۴۸) ساعت اوراق اجراییه را ابلاغ و طبق قسمت اخیر ماده (۶) و مواد (۷) و (۸) این آییننامه عمل نماید.
ماده ۱۳ ـ آییننامه اجرایی قانون موجر و مستأجر
چنانچه در زمان اجرای دستور تخلیه مراجع قضایی و دوایر اجرای ثبت، به علت وقوع حوادث غیرمترقبه، مستأجر قادر به تخلیه مورد اجاره نباشد و استمهال نماید، مراتب درخواست وی توسط مأمور اجرا به مقام قضایی دستوردهنده گزارش میشود.
مقام قضایی صالح مربوط میتواند با استمهال مستأجر برای یک نوبت به مدت حداکثر یک ماه موافقت کند.
ماده ۱۴ ـ آییننامه اجرایی قانون موجر و مستأجر
دفاتر اسناد رسمی علاوه بر رعایت شرایط عمومی تنظیم اسناد اجاره مکلفاند در سند اجاره اماکن با کاربری تجاری و اماکنی که با رعایت قوانین و مقررات مربوط بهمنظور استفاده تجاری واگذار میشوند، تصریح کنند که عقد اجاره با سرقفلی یا بدون سرقفلی واقعشده است و در قراردادهای عادی اجاره نیز، طرفین مکلفاند سند اجاره را با قید همین مطلب تنظیم نمایند.
ماده ۱۵ ـ آییننامه اجرایی قانون موجر و مستأجر
مستأجر اماکن تجاری در مدت اجاره، چنانچه حق انتقال بهغیراز او سلب نشده باشد، میتواند با اخذ مبلغی بهعنوان سرقفلی، مورد اجاره را برای همان شغل و درصورتیکه منع قانونی وجود نداشته باشد و با قرارداد اجاره منافات نداشته باشد، برای مشاغل دیگر با رعایت سایر شرایط مندرج در اجارهنامه، به دیگری منتقل نماید.
ماده ۱۶ ـ آییننامه اجرایی قانون موجر و مستأجر
در غیر از موارد مذکور در ماده (۴) قانون، چنانچه مستأجر مدعی حقی باشد میتواند طبق مقررات از دادگاه عمومی محل وقوع ملک درخواست احقاق حق کند، این امر مانع اجرای دستور تخلیه نمیباشد، فقط دادگاه پس از ثبوت ادعا، به تأمین حقوق مستأجر و جبران خسارت او حکم مینماید.
در این خصوص مستأجر میتواند تأمین حقوق خود را از دادگاه درخواست نموده و دادگاه مکلف است نسبت به آن تصمیم مقتضی اتخاذ نماید.
ماده ۱۷ ـ آییننامه اجرایی قانون موجر و مستأجر
درصورتیکه دستور تخلیه مورد اجاره صادر شود و مستأجر نسبت به اصالت قرارداد مستند دستور، شکایتی داشته و یا مدعی تمدید قرارداد اجاره باشد، شکایت خود را به دادگاه عمومی محل وقوع ملک تقدیم مینماید.
اعلام شکایت مانع اجرای دستور تخلیه میباشد، مگر اینکه دادگاه رسیدگیکننده، شکایت مستأجر را مدلل بداند، در این صورت پس از اخذ تأمین متناسب با ضرر و زیان احتمالی موجر، قرار توقیف عملیات اجرایی تخلیه را صادر خواهد نمود.
ماده ۱۸ ـ آییننامه اجرایی قانون موجر و مستأجر
چنانچه شکایت مستأجر مورداشاره در ماده قبل بهموجب حکم نهایی رد شود، موجر حق دارد خسارتی را که از توقیف اجرای دستور تخلیه به او واردشده است بر طبق قوانین و مقررات مطالبه کند.
ماده ۱۹ ـ آییننامه اجرایی قانون موجر و مستأجر
چنانچه موجر مبلغی بهعنوان ودیعه یا تضمین یا قرضالحسنه و یا سند تعهدآور و مشابه آن از مستأجر دریافت کرده و در سند اجاره (عادی و یا رسمی) درجشده باشد یا توسط خود موجر عنوان شود، در این صورت تخلیه و تحویل مورد اجاره به موجر موکول به استرداد سند یا وجه یادشده به مستأجر و ارائه رسید آن بهضمیمه درخواست تخلیه به مرجع قضایی و یا ارائه آن به دایره اجرای ثبت و یا سپردن آن برحسب مورد به دایره اجرای دادگستری و یا دایره اجرای ثبت میباشد.
تبصره ـ درصورتیکه ودیعه یا تضمین یا قرضالحسنه و یا سند تعهدآور و مشابه آن در سند اجاره (عادی و یا رسمی) ذکر نشده باشد و توسط موجر نیز هنگام درخواست و تقاضای تخلیه مطرح نشود و مستأجر ازاینجهت مدعی حقی شود، میتواند طبق ماده(۵) قانون اقدام به احقاق حق خود نماید.
معاون اول رئیسجمهور ـ حسن حبیبی
متن فوق آییننامه اجرایی قانون موجر و مستأجر را شرح داد که به کوشش کارشناسان رسمی دادگستری گردآوریشده.