افتراق دعوای خلعید با دعوای تخلیه و دعوای تصرف عدوانی و نکات ریز آن توسط کارشناسان رسمی دادگستری به شرح زیر آورده میشود.
روش صحیح برخورد با افتراق دعوای خلعید با دعوای تخلیه و دعوای تصرف عدوانی
عدم آگاهی از افتراق دعوای خلعید با دعوای تخلیه و دعوای تصرف عدوانی و طریقه اقامه صحیح این دعاوی، متأسفانه سبب میشود، بسیاری از افراد، پس از طرح دعوا و اطاله مدتهای دادرسی نتیجه مثبتی عایدشان نشود و حتی موجبات ناامیدی برای بسیاری، از قوه قضائیه میشود حالآنکه:
- هر دعوای حقوقی که در محکمه مطرح میشود، دارای شرایط و ارکان جداگانهای است. بنابراین رسیدگی به هر دعوا منوط به تحقق ارکان و شرایط تشکیلدهنده آن دعوا و مستلزم تقدیم دادخواست مطابق مقررات قانونی است و ماده ۲ قانون آیین دادرسی مدنی مؤید این مدعاست.
- زمانی که خواهان دادخواستی به خواسته خلعید به دادگاه تقدیم مینماید، شرایط و ارکان تشکیلدهنده این دعوا اثبات مالکیت، تصرف غاصبانه و یا در حکم غاصبانه خوانده دعواست.
در این شرایط خواهان باید دلایل مالکیت خود را به دادگاه تقدیم کند تا دادگاه پس از رسیدگی به دلایل مالکیت و احراز سایر شرایط دعوا در ماهیت موضوع حکم صادر نماید. همچنان که معروف است، رسیدگی به دعوای خلعید فرع بر اثبات مالکیت است. حال درصورتیکه اصل مالکیت خواهان محل نزاع واقعشده و دلایل و مدارک کافی برای اثبات مالکیت خود نداشته و مطالب و اظهارات وی حاکی از نوعی ادعای مالکیت باشد که احراز آن منوط به رسیدگی مستقل به این ادعاست، در اینجا دعوای خلعید خواهان بهتنهایی قابلیت استماع نداشته و به استناد ماده ۲ قانون آیین دادرسی مدنی قابل رد میباشد؛ چراکه خواهان ادعایی مطرح کرده که در ردیف خواسته نیامده است.
خلعید یعنی چه ؟
خلعید علاوه بر معنای لغوی دارای یک مفهوم فنی و اصطلاحی نیز میباشد، خلعید به لحاظ حقوقی عنوان دعوایی است که مالک یک مال غیرمنقول (خانه، مغازه، زمین) بطرفیت متصرف غیرقانونی مال خود اقامه میکند و از دادگاه (امروزه شورای حل اختلاف) میخواهد که به روند تصرف غیرمجاز متصرف پایان بخشیده و ملک وی را از تصرف او خارج کرده و تحویل او بدهند.
بهعنوانمثال من دارای یک مغازه میباشم و به مسافرت میروم بعد از ۲ سال مراجعت میکنم و متوجه میشوم یکی از همسایگان مغازه از غیبت من سوءاستفاده کرده و به تصرف مغازه پرداخته و در آن مبادرت به فروش لوازمیدکی اتومبیل مینماید، هرچند به او تذکر داده میشود حاضر نمیگردد مغازه را تحویل دهد اینجاست که من باید با در دست داشتن سند مالکیت به شورای حل اختلاف محل وقوع مغازه مراجعه کرده و با تنظیم دادخواست و طرح دعوی خلعید بطرفیت متصرف که اصطلاحاً غاصب تلقی میشود حق خود را مطالبه نمایم، شرط اصلی جهت طرح دعوی مذکور داشتن مالکیت بلامنازع است یعنی باید سندی داشته باشیم که مالکیت ما را ۱۰۰ درصد ثابت کند مثل دفترچه مالکیت سیم سرب، یا حکم قطعی اثبات مالکیت. اما اگر واقعاً مالک باشم اما مدرکی برای اثبات آن نداشته باشم و طرف مقابل هم ادعای مالکیت مرا قبول نداشته باشد.
اینجا باید ابتدا به دادگاه مراجعه کنم و دعوای اثبات مالکیت مطرح نمایم و با گرفتن حکم قطعی اثبات مالکیت دعوای خلعید در شورای حل اختلاف مطرح نمایم والا موفق نمیشوم.
لازم به ذکر است دعوای خلعید با دعوای تصرف عدوانی و تخلیه ید متفاوت است زیرا منشأ دعوای خلعید غصب است و هیچ قراردادی بین مالک و متصرف وجود ندارد اما در تخلیه قرارداد وجود دارد اما با وصف اینکه مدت اجاره پایان پذیرفته است مستأجر حاضر به تخلیه ملک نیست اینجا باید دعوای تخلیه مطرح کرد که در آن مالکیت عین ملک نیز شرط نیست همینکه شما مالک منافع هم باشی کفایت میکند.
تصرف عدوانی نیز که به دو صورت کیفری و حقوقی قابلطرح است باز موضوع فرق میکند.
در دعوای تصرف عدوانی حقوقی فقط اثبات سابقه تصرف کافی است و نیازی به اثبات مالکیت (عین و منافع) نیست همینکه سبق تصرف خواهان و لحوق تصرف خوانده و عدوانی بودن تصرف ثابت شود کافی است اما در شکایت تصرف عدوانی کیفری که طبق ماده ۶۹۰ قانون مجازات اسلامی مصوب سال ۱۳۷۵ مطرح میشود اختلافنظر وجود دارد عدهای مالکیت را شرط میدانند اما عده دیگری فقط سبق تصرف را کافی میدانند که رویه قضایی نظر اول یعنی اثبات مالکیت را پذیرفته است.
افتراق دعوای خلعید با دعوای تخلیه و دعوای تصرف عدوانی که توسط کارشناسان رسمی دادگستری شرح داده شد.
دیدگاهتان را بنویسید