آییننامه مربوط به روشهای نگهداری دفاتر و اسناد و مدارک که در تشریح موضوع تبصره ۲ ماده ۹۵ اصلاحی مصوب ۱۳۸۰/۱۱/۲۷ قانون مالیاتهای مستقیم میباشد توسط کارشناسان رسمی دادگستری در زیر بهصورت کامل آورده شده است.
کلیات آییننامه مربوط به روشهای نگهداری دفاتر و اسناد و مدارک:
ماده ۱) آییننامه مربوط به روشهای نگهداری دفاتر و اسناد و مدارک
مقررات این آییننامه شامل مؤدیانی است که در موعد مقرر در قانون مالیاتهای مستقیم مصوب ۱۳۶۶/۱۲/۳ و اصلاحیههای بعدی آن ترازنامه و حساب سود و زیان و یا حسب مورد حساب درآمد و هزینه و حساب سود و زیان خود را با رعایت مقررات مربوط تسلیم مینمایند.
تبصره – مؤدیانی در انتخاب یکی از رویههای حسابداری بر اساس استانداردهای پذیرفتهشده مجازند و در سالهای بعد باید همان رویه را اعمال نمایند. درصورتیکه به جهات مشخصی تغییر رویه داده باشند مکلفاند اثرات حاصل از تغییر رویه با بر صورتهای مالی مشخص و طی یادداشتی جداگانه به امور مالیاتی تسلیم نمایند.
فصل اول آییننامه مربوط به روشهای نگهداری دفاتر و اسناد و مدارک – مشخصات دفاتر قانونی:
ماده ۲) آییننامه مربوط به روشهای نگهداری دفاتر و اسناد و مدارک
دفاتر مشمول این آییننامه عبارت است از کلیه دفاتر روزنامه و کل اعم از مشترک یا جدا از یکدیگر و دفتر مشاغل (دفتر درآمد و هزینه) که قبل از ثبت هرگونه عملیات حسابداری در آنها، دفاتر روزنامه و کل مطابق مقررات مواد ۱۱ و ۱۲ قانون تجارت مصوب سال ۱۳۱۱ از طرف نماینده اداره ثبتاسناد و دفتر مشاغل از طرف ادارات امور مالیاتی ذیربط حسب مورد امضاء، پلمپ و ثبت گردیده و به فارسی و با خودنویس یا خودکار تحریر شده باشد.
- تبصره ۱- اشتباه در شمارهگذاری صفحات و همچنین اشتباهات ناشی از پلمپ دفاتر در مراجع مذکور موجب بیاعتباری دفاتر نخواهد بود.
- تبصره ۲- از پلمپ خارج شدن یکی از دفاتر روزنامه یا کل موجب بیاعتباری دفاتر نخواهد بود. مشروط بر آنکه ضمن اعلام مراتب به اداره امور مالیاتی، اقدام به پلمپ مجدد دفتر مذکور شود یا پس از بستن ذیل آخرین ثبت دفتر قبلی ادامه فعالیت در دفتر پلمپ شده دیگر شده دیگر ثبت گردد.
- تبصره ۳- ادارات امور مالیاتی موظفاند فهرست دفاتر ثبت و پلمپ شده واصله از اداره ثبتاسناد و همچنین فهرست دفاتر مشاغل ثبت و امضاءشده از ناحیه خود را به ادارات امور مالیاتی مربوط ارسال نمایند.
ماده ۳) آییننامه مربوط به روشهای نگهداری دفاتر و اسناد و مدارک
مؤدیان مشمول این آییننامه مکلفاند برای هرسال مالی، فقط از دفاتر امضاء، پلمپ و ثبتشده ظرف یک سال قبل استفاده نمایند، مگر اینکه در اثناء سال به علت تمام شدن دفاتر نیاز به دفاتر جدید باشد که در این صورت مجاز هستند دفاتر جدید امضا، پلمپ و ثبت نمایند و با رعایت مقررات ماده ۱۶ این آییننامه ادامه عملیات مالی را در دفاتر جدید ثبت کنند.
درج تعداد و مشخصات دفاتر مؤاخذه برای استفاده در هرسال مالی، در اظهارنامه مالیاتی مربوط به آن سال الزامی است.
ماده ۴) آییننامه مربوط به روشهای نگهداری دفاتر و اسناد و مدارک
دفتر روزنامه دفتری است که اشخاص حقوقی یا حقیقی کلیه معاملات و سایر رویدادهای مالی و محاسباتی خود را با رعایت اصول و موازین و استانداردهای پذیرفتهشده حسابداری و به ترتیب تاریخ وقوع در آن ثبت نمایند.
تبصره – نگهداری دفتر روزنامه واحد برای ثبت کلیه عملیات و یا دفاتر روزنامه متعدد برای هر بخش از عملیات مجاز است.
ماده ۵) آییننامه مربوط به روشهای نگهداری دفاتر و اسناد و مدارک
دفتر کل دفتری است که عملیات ثبتشده در دفتر یا دفاتر روزنامه برحسب سرفصل یا کدگذاری حسابها در صفحات مخصوص آن ثبت میشود به ترتیبی که تنظیم حساب سود و زیان و ترازنامه از آن امکانپذیر باشد.
ماده ۶) آییننامه مربوط به روشهای نگهداری دفاتر و اسناد و مدارک
دفتر مشترک روزنامه و کل دفتری است که دارای ستونهایی برای سرفصل حسابهای متفاوت باشد، بهطوریکه اشخاص حقوقی و حقیقی با ثبت و نگهداری دفتر مذکور بر طبق اصول و ضوابط و استانداردهای حسابداری، بتوانند نتایج عملیات خود را از آن استخراج و حساب سود و زیان و ترازنامه تهیه نمایند.
ماده ۷) آییننامه مربوط به روشهای نگهداری دفاتر و اسناد و مدارک
دفتر مشاغل (دفتر درآمد و هزینه) دفتری است که حداقل دارای ستونهایی برای درج تاریخ، شرح معاملات، درآمد، هزینه و دارائیهای قابل استهلاک باشد و معاملات مذکور به ترتیب تاریخ وقوع در آن ثبت گردد بهطوریکه در پایان سال تعیین جمع درآمد و هزینه شغلی مؤدی و تنظیم حساب سود زیان از آن امکانپذیر باشد.
فصل دوم آییننامه مربوط به روشهای نگهداری دفاتر و اسناد و مدارک – سایر دفاتر، اسناد حسابداری و مدارک حساب:
ماده ۸) آییننامه مربوط به روشهای نگهداری دفاتر و اسناد و مدارک
دفتر معین دفتری است که برای تفکیک و مجزا ساختن هر یک از حسابهای دفتر کل برحسب مقتضیات و شرایط حساب ممکن است نگهداری شود.
کارتهای حساب اعم از آنکه بهوسیله دست یا ماشین تهیهشده باشد در حکم دفاتر معین است.
ماده ۹) آییننامه مربوط به روشهای نگهداری دفاتر و اسناد و مدارک
سند حسابداری فرمی است که در آنیک یا چند مورد از معاملات و سایر رویدادهای مالی و محاسباتی به حسابهای که حسب مورد بدهکار یا بستانکار گردیده تجزیه میشود و پس از امضاء مراجع ذیصلاح مندرجات آن قابل ثبت در دفاتر میباشد.
ماده ۱۰) آییننامه مربوط به روشهای نگهداری دفاتر و اسناد و مدارک
مدارک حساب عبارت از مستنداتی است که بیانگر وقوع یک یا چند فعالیت یا رویداد مالی یا محاسباتی بوده و اسناد حسابداری و دفاتر بر مبنای آنها تنظیم و تحریر میگردد.
فصل سوم آییننامه مربوط به روشهای نگهداری دفاتر و اسناد و مدارک -نحوه تحریر و نگهداری دفاتر قانونی:
ماده ۱۱) آییننامه مربوط به روشهای نگهداری دفاتر و اسناد و مدارک
مؤدیانی که دفتر روزنامه و کل نگهداری مینمایند باید کلیه معاملات و سایر رویدادهای مالی و محاسباتی و مؤدیان مجاز به نگهداری دفاتر مشاغل (دفتر درآمد و هزینه) باید هرگونه درآمد و هزینه و خریدوفروش دارائیهای قابل استهلاک خود را طبق مقررات این آییننامه حسب مورد در دفاتر مربوط ثبت کنند.
ولو آنکه برای نگهداری حسابها از ماشینهای الکترونیکی و کارتهای حساب استفاده شود.
تبصره – در خصوص اشخاص حقوقی و صاحبان مشاغل موضوعبند الف ماده ۹۵ قانون مالیاتهای مستقیم، اشتباهات حسابداری در صورت ارائه مستندات مربوط چنانچه بر پایه استانداردهای حسابداری در دفاتر همان سال اصلاح شود به اعتبار دفاتر خللی وارد نخواهد کرد.
ماده ۱۲) آییننامه مربوط به روشهای نگهداری دفاتر و اسناد و مدارک
مؤدیان مجاز به نگهداری دفتر مشاغل میتوانند تمام یا قسمتی از درآمد و هزینههای مشابه روزانه را تحت یک شماره ردیف در دفتر ثبت نمایند.
مشروط بر اینکه در ستون شرح دفتر، نوع و تعداد آنها را قید و اگر متکی به اسناد و مدارک باشد مشخصات آن را نیز در ستون مزبور درج نمایند.
اقلام درآمد و هزینه و خریدوفروش دارائیهای قابل استهلاک که در حدود متعارف متکی به اسناد و مدارک است، میبایست پس از ثبت در دفتر مشاغل، اسناد و مدارک مربوط به ترتیب شماره ردیف دفتر و بهنحویکه برای رسیدگی مأموران تشخیص مالیات قابلاستفاده باشد نگهداری گردد.
ماده ۱۳) آییننامه مربوط به روشهای نگهداری دفاتر و اسناد و مدارک
در مواردی که دفاتر روزنامه و کل نگهداری میشود، کلیه معاملات و سایر رویدادهای مالی و محاسباتی مربوط و در موارد نگهداری دفاتر مشاغل، درآمدها و هزینههای و خریدوفروش دارائیهای قابل استهلاک باید در همان روز انجام، حسب مورد در دفاتر روزنامه یا مشاغل ثبت گردد.
- تبصره ۱- تاریخ مذکور در مدارک یا فاکتور فروش یا خرید و غیره ملاک قطعی تأخیر تحریر شناخته نمیشود و هرگاه انجام و ختم اینگونه اعمال با توجه به روش و طرز کار موسسه تابع تشریفات و طی مراحلی باشد تا موضوع آماده برای ثبت در دفتر مربوط شود، فاصله بین تاریخ فاکتور یا مدارک و روز آماده شدن آن برای ثبت در دفتر تأخیر ثبت تلقی نخواهد شد.
- تبصره ۲- تأخیر در تحریر عملیات درصورتیکه بهمنظور سوءاستفاده نباشد تا ۱۵ روزبه تشخیص اداره امور مالیاتی و بیش از آن به تشخیص هیئت ۳ نفری موضوعبند ۳ ماده ۹۷ قانون مالیاتهای مستقیم مصوب ۱۳۶۶/۱۲/۳ و اصلاحیههای بعدی به قانونی بودن دفاتر خللی وارد نخواهد کرد.
- تبصره ۳- در مواردی که دفاتر موضوع این آییننامه توسط مقامات قضائی یا سایر مراجع قانونی و یا به عللی خارج از اختیار مؤدی از دسترس مؤدی خارج شود و صاحب دفتر از تاریخ وقوع این امر حداکثر ظرف سی روز دفاتر جدید امضاء، پلمپ و عملیات آن مدت را در دفاتر جدید ثبت کند، تأخیر ثبت عملیات در این مدت به اعتبار دفاتر خللی وارد نخواهد کرد.
- تبصره ۴- تأخیر ثبت دفاتر در مورد اشخاص حقوقی جدید آل تأسیس از تاریخ ثبت شخص حقوقی و در مورد سایر اشخاص از تاریخ شروع فعالیت تا سی روز مجاز خواهد بود.
ماده ۱۴) آییننامه مربوط به روشهای نگهداری دفاتر و اسناد و مدارک
کلیه عملیات ثبتشده در دفاتر روزنامه هرماه باید حداکثر تا پانزدهم ماه بعد به دفتر کل نقل شود.
ماده ۱۵) آییننامه مربوط به روشهای نگهداری دفاتر و اسناد و مدارک
اشخاص ملزم به نگهداری دفاتر روزنامه و کل که دارای شعبه هستند مکلفاند با توجه به روشهای حسابداری خلاصه عملیات شعبه یا شعب خود را درصورتیکه دارای دفاتر پلمپ شده باشند، حداکثر تا ۴ ماه پس از سال مالیاتی و در غیر این صورت کلیه معاملات و سایر رویدادهای مالی و محاسباتی شعبه یا شعب خود را ظرف مهلت سی روز از تاریخ وقوع در دفتر روزنامه مرکز ثبت کنند.
ماده ۱۶) آییننامه مربوط به روشهای نگهداری دفاتر و اسناد و مدارک
امضاء و پلمپ دفاتر ضمن سال مالی مشروط بر اینکه تا تاریخ امضاء و پلمپ هیچگونه عمل مالی و پولی صورت نگرفته باشد و همچنین تأخیر امضاء پلمپ تا حد مجاز مقرر در تبصرههای ۳ و ۴ ماده ۱۳ این آییننامه در مورد دفتر روزنامه یا حسب مورد دفتر مشاغل و ماده ۱۴ این آییننامه در مورد دفتر کل، به اعتبار دفاتر خللی وارد نخواهد کرد.
ماده ۱۷) آییننامه مربوط به روشهای نگهداری دفاتر و اسناد و مدارک
مؤدیانی که از سیستمهای الکترونیکی استفاده مینمایند، موظفاند خلاصه عملیات دادهشده به ماشینهای الکترونیکی طی هرماه را تحت سرفصلهای دفتر کل حداکثر تا پایان ماه بعد در دفاتر روزنامه یا مشاغل حسب مورد ثبت نمایند.
علاوه بر این بهمنظور تسهیل رسیدگی باید دستورالعملهای نحوه کار با نرمافزارهای مالی مورداستفاده را در اختیار مأموران رسیدگی قرار دهند. ضمناً مؤدیان مذکور مکلفاند هر سه ماه یکبار خلاصه عملیات دادهشده به ماشینهای الکترونیکی را حداکثر ۱۰ روز پس از پایان سه ماه به اداره امور مالیاتی مربوطه تسلیم نمایند.
فصل چهارم آییننامه مربوط به روشهای نگهداری دفاتر و اسناد و مدارک – چگونگی تنظیم صورتهای مالی نهایی
ماده ۱۸) آییننامه مربوط به روشهای نگهداری دفاتر و اسناد و مدارک
اشخاص حقوقی و مشمولین بند (الف) ماده ۹۶ قانون مالیاتهای مستقیم مصوب ۱۳۸۰/۱۱/۲۷ مکلفاند صورتهای مالی نهایی خود را با رعایت استاندارد حسابداری شماره یک که از طرف مراجع ذیربط اعلام گردیده و از تاریخ ۱۳۸۰/۱/۱ لازمالاجرا میباشد، تهیه و تنظیم نمایند.
تبصره – اشخاص یادشده مکلفاند صورتهای مالی نهایی خود را بر اساس آخرین استاندارد حسابداری که از طرف مراجع ذیربط اعلام میشود، تهیه و تنظیم نمایند
ماده ۱۹) آییننامه مربوط به روشهای نگهداری دفاتر و اسناد و مدارک
مشمولین بند (ب) ماده ۹۶ قانون مالیاتهای مستقیم مصوب ۱۳۸۰/۱۱/۲۷ مکلفاند حساب درآمد و هزینه سال مالی خود که حداقل نشاندهنده فروش کالا، درآمد حاصل از خدمات در ستون درآمد و خرید کالا، هزینه استهلاک دارائیها و جمع سایر هزینهها در ستون هزینه باشد را با درج نتیجه عملیات (سود یا زیان) تهیه و تنظیم نمایند.
تبصره – مؤدیان یادشده میتوانند موجودی کالای فروش نرفته در پایان سال مالی را جزء اقلام هزینه سال خرید منظور نمایند.
فصل پنجم آییننامه مربوط به روشهای نگهداری دفاتر و اسناد و مدارک- موارد رد دفاتر:
ماده ۲۰) آییننامه مربوط به روشهای نگهداری دفاتر و اسناد و مدارک
تخلف از تکالیف مقرر در این آییننامه در موارد زیر موجب رد دفاتر میباشد:
- درصورتیکه دفاتر ارائهشده از پلمپ خارجشده و یا فاقد یک یا چند برگ باشد.
- عدم ثبت یک یا چند فعالیت مالی در دفاتر بهشرط احراز.
- تراشیدن، پاک کردن و محو کردن مندرجات دفاتر بهمنظور سوءاستفاده.
- تأخیر تحریر دفاتر روزنامه و مشاغل زائد بر حد مجاز مندرج در تبصرههای ۲ الی ۴ ماده ۱۳ و ماده ۱۷ و تأخیر تحریر دفتر کار زائد بر حد مجاز مندرج در ماده ۱۴ این آییننامه.
- عدم ثبت عملیات شعبه یا شعب در دفاتر مرکزی طبق مقررات ماده ۱۵ این آییننامه.
- در اجرای مقررات تبصره ۳ ماده ۱۳ این آییننامه در مواردی که دفاتر مزبور به ادعای مؤدی از دسترس وی خارجشده باشد و غیر اختیاری بودن موضوع مورد تائید اداره امور مالیاتی ذیربط قرار نگیرد.
- عدم ارائه دستورالعملهای نحوه کار با نرمافزارهای مالی مورداستفاده در مورد اشخاصی که از سیستمهای الکترونیکی استفاده مینمایند.
- عدم تطبیق مندرجات دفاتر قانونی یا دفتر مشاغل حسب مورد که به شرح ماده ۱۷ این آییننامه تهیه و تنظیم گردیده با اطلاعات موجود در سیستمهای الکترونیکی، در مورد اشخاصی که از سیستمهای مذکور استفاده مینمایند.
- جای سفید گذاشتن بیشازحد معمول در دفتر روزنامه و دفتر مشاغل بهمنظور سوءاستفاده.
- عدم ارائه یک یا چند جلد از دفاتر امضاء، پلمپ و ثبتشده نامنویس.
- درصورتیکه ثابت شود اسناد ثبتشده در ماشینهای الکترونیکی ظرف مهلتهای مقرر در مواد ۱۳، ۱۴ و ۱۷ آییننامه (با در نظر گرفتن مقررات تبصرههای ماده ۱۳) قطعی نشده باشد.
(هرگونه اصلاحات مربوط به عملیات و رویدادهای مالی مربوط به قبل از قطعیت به قبل از قطعیت اسناد باید در همان سال از طریق ثبتهای حسابداری اصلاح گردد) - تهیه و تنظیم صورتهای مالی بدون رعایت مقررات ماده ۱۸ این آییننامه برای اشخاص حقوقی مشمولین بند الف ماده ۹۶ قانون مالیاتهای مستقیم مصوب ۱۳۸۰/۱۱/۲۷٫
- اشتباه حساب حاصل از ثبت عملیات موسسه درصورتیکه نسبت به اصلاح آن طبق مقررات تبصره ماده ۱۱ این آییننامه اقدام نشده باشد.
- درصورتیکه مؤدیان مالیاتی حسب مورد از اوراق مخصوص ماده ۱۶۹ قانون مالیاتهای مستقیم استفاده ننماید.
ماده ۲۱) آییننامه مربوط به روشهای نگهداری دفاتر و اسناد و مدارک
هیئت سهنفری حسابرسان موضوعبند ۳ ماده ۹۷ قانون مالیاتهای مستقیم، درصورتیکه با توجه به دلایل توجیهی مؤدی و نحوه تحریر دفاتر و رعایت استانداردهای حسابداری و درجه اهمیت ایرادات مطروحه از سوی اداره امور مالیاتی و رعایت واقعیت امر، احراز نمایند که ایرادات مزبور به اعتبار دفاتر خللی وارد نمینماید، میتوانند نظر خود را مبنی بر قبولی دفاتر و اسناد و مدارک اعلام نمایند.
این آییننامه در اجرای تبصره (۲) ماده ۹۵ قانون مالیاتهای مستقیم مصوب ۱۳۸۰/۱۱/۲۷ به پیشنهاد شماره ۳۸۴/۲۱۱ تاریخ ۸۲/۱/۱۰ سازمان امور مالیاتی کشور در پنج فصل و بیستویک ماده و دوازده تبصره در تاریخ ۸۲/۱/۱۰ به تصویب وزیر امور اقتصادی و دارائی رسید و مقررات آن از اول فروردین سال ۸۲ لازمالاجرا بوده و نسبت به اشخاص حقوقی که سال مالی آنها با سال شمسی منطبق نباشد، در مورد سال مالی که از ۸۲/۱/۱ به بعد آغاز میگردد جاری بوده و نسبت به سال مالی قبل از آن مفاد آییننامه قبلی مجری میباشد.
گردآوریشده توسط کارشناسان رسمی دادگستری
دیدگاهتان را بنویسید