ماده ۱۸۷ قانون برنامه سوم توسعه و آیین‌نامه‌های مرتبط با آن توسط گروه کارشناسان رسمی دادگستری به‌صورت متن زیر تهیه و توضیح داده می‌شود.
مقدمه
به‌منظور اعمال حمایت‌های لازم حقوقی و تسهیل دستیابی مردم به خدمات قضائی و حفظ حقوق عامه، به قوه قضائیه اجازه داده می‌شود تا نسبت به تائید صلاحیت فارغ‌التحصیلان رشته حقوق جهت صدور مجوز تأسیس مؤسسات مشاور حقوقی برای آنان اقدام نماید.
حضور مشاوران مذکور در محاکم دادگستری و ادارات و سازمان‌های دولتی و غیردولتی برای انجام امور وکالت متقاضیان مجاز خواهد بود.
تائید صلاحیت کارشناسان رسمی دادگستری نیز به طریق فوق امکان‌پذیر است.
آئین‌نامه اجرایی این ماده و تعیین تعرفه کارشناسی افراد مذکور به تصویب رئیس قوه قضائیه خواهد رسید.
سیاست‌های کلی قضایی ماده ۱۸۷ قانون برنامه سوم توسعه مصوب مجمع تشخیص مصلحت نظام
- اصلاح ساختار نظام قضایی کشور در جهت تضمین عدالت و تأمین حقوق فردی و اجتماعی همراه با سرعت و دقت با اهتمام به سیاست‌های مذکور دربندهای بعدی.
- نظام‌مند کردن استفاده بینه و یمین در دادگاه‌ها.
- استفاده از تعدد قضات در پرونده‌های مهم.
- تخصصی کردن رسیدگی به دعاوی در سطوح موردنیاز.
- تمرکز دادن کلیه امور اداری ماهیت قضایی در قوه قضاییه با تعریف ماهیت قضایی و اصلاح قوانین و مقررات مربوط بر اساس آن و رسیدگی ماهوی قضایی به همه دادخواهی‌ها و تظلمات.
- کاستن مراحل دادرسی به‌منظور دستیابی به قطعیت احکام در زمان مناسب.
- یکسان‌سازی آیین دادرسی در نظام قضایی کشور با رعایت قانون اساسی.
- اصلاح و تقویت نظام نظارتی و بازرسی قوه قضاییه بر دستگاه‌های اجرایی و قضایی و نهادها.
- استفاده از روش داوری و حکمیت در حل‌وفصل دعاوی.
- بالا بردن سطح علمی مراکز آموزش حقوقی متناسب با نظام قضایی کشور، بالا بردن دانش حقوقی قضات، تقویت امور پژوهشی قوه قضاییه و توجه بیشتر به شرایط مادی و معنوی متصدیان سمت‌های قضایی.
- بالا بردن سطح علمی و شایستگی اخلاقی و توان علمی ضابطان دادگستری و فراهم ساختن زمینه برای استفاده بهینه از قوای انتظامی.
- تأمین نیازهای قوه قضاییه در زمینه‌های مالی، تشکیلاتی و استخدامی با توجه به اصول ۱۵۷،۱۵۶ و ۱۵۸ قانون اساسی.
- تعیین ضوابط اسلامی مناسب برای کلیه امور قضایی از قبیل قضاوت، وکالت، کارشناسی و ضابطان و نظارت مستمر و پیگیری قوه قضاییه بر حسن اجرای آن‌ها.
- بازنگری در قوانین در جهت کاهش عناوین جرم و کاهش استفاده از مجازات زندان.
- تنقیح قوانین قضایی.
- گسترش دادن فرهنگ حقوقی و قضایی در جامعه.
- گسترش دادن نظام معاضدت و مشاورت قضایی.
آیین‌نامه اجرایی ماده ۱۸۷ قانون برنامه سوم توسعه (مصوب ۱۳۸۱/۶/۱۳ رئیس قوه قضاییه)
ماده ۱- آیین‌نامه اجرایی ماده ۱۸۷ قانون برنامه سوم توسعه
واژه‌ها و عبارات اختصاری به‌کاررفته در این آیین‌نامه به شرح ذیل تعریف می‌گردند:
- هیئت: هیئت اجرایی مشاوران حقوقی، وکلا و کارشناسان قوه قضاییه.
- مرکز: مرکز امور مشاوران حقوقی، وکلا و کارشناسان قوه قضاییه.
- ماده ۱۸۷: ماده ۱۸۷ قانون برنامه سوم توسعه اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی جمهوری اسلامی ایران مصوب ۱۳۷۹/۱/۱۷٫
الف- تشکیلات:
ماده ۲- آیین‌نامه اجرایی ماده ۱۸۷ قانون برنامه سوم توسعه
به‌منظور تنظیم و تصویب سیاست‌های اجرایی و خط‌مشی اجرای ماده ۱۸۷ هیئتی مرکب از معاون قضایی رئیس قوه قضاییه (به‌عنوان رئیس هیئت) و رئیس مرکز امور مشاوران حقوقی، وکلا، کارشناسان، معاون آموزش، تحقیقات و دبیر هیئت مرکزی گزینش قوه قضاییه به‌علاوه سه تن از اساتید دانشگاه در رشته حقوق یا قضات عالی‌رتبه که دارای پایه قضایی ۹ به بالا می‌باشند با تعیین رئیس قوه قضاییه تشکیل می‌گردد.
جلسات هیئت حداقل با حضور پنج عضو رسمیت داشته و رأی اکثریت معتبر خواهد بود تصمیمات هیئت اداری بوده و بارأی اکثریت که رئیس هیئت با آن موافق باشد قابل عدول است. وظایف هیئت مذکور به شرح ذیل می‌باشد:
- الف- تعیین تعداد مشاور حقوقی یا کارشناس موردنیاز در هرسال.
- ب – اعطای مجوز کارآموزی مشاوره حقوقی، وکالت، کارشناسی و تعیین حوزه‌های قضایی محل خدمت آنان و اعطای پروانه‌های مشاوره حقوقی و وکالت پایه ۲،۱ و پروانه کارشناسی و تأیید صلاحیت پس از بررسی توسط مرکز.
- ج- نظارت و پیگیری بر حسن اجرای مقررات این آیین‌نامه.
- د – نظارت و پیگیری نسبت به عملکرد مشاوران حقوقی، وکلا و کارشناسان موضوع این آیین‌نامه.
- هـ- بررسی گزارشات تخلفات مشاوران حقوقی، وکلا و کارشناسان و تعیین تکلیف در خصوص تنبیهات انتظامی ایشان پس از استماع گزارشات واصله از واحدهای ذی‌ربط که رأساً یا حسب درخواست شاکی خصوصی و یا اعلام قضات، محاکم دادگستری‌ها صورت می‌گیرد.
- ز- انتخاب رئیس مرکز امور مشاوران حقوقی، وکلا و کارشناسان از قضاتی که دارای پایه قضایی ۹ به بالا بوده و دارای حداقل ۱۰ سال سابقه کار قضایی می‌باشند و معرفی آن از طرف معاونت قضایی به ریاست محترم قوه قضاییه جهت صدور ابلاغ برای مدت ۲ سال.
- و- تعیین تکلیف برای سایر موارد ضروری که در این آیین‌نامه مسکوت است با توجه به روح این آیین‌نامه و قوانین و مقررات موجود.
ماده ۳- آیین‌نامه اجرایی ماده ۱۸۷ قانون برنامه سوم توسعه
انجام امور مربوط به اجرای ماده ۱۸۷ به مرکز امور مشاوران حقوقی، وکلا و کارشناسان قوه قضاییه می‌باشد محول می‌گردد که طبق مقررات این آیین‌نامه اقدام نماید.
ماده ۴- آیین‌نامه اجرایی ماده ۱۸۷ قانون برنامه سوم توسعه
«مرکز مشاوران حقوقی، وکلا و کارشناسان قوه قضاییه» جهت اجرای آیین‌نامه مربوطه به تصمیمات هیئت در ذیل معاونت قضایی قوه قضاییه و تحت نظر رئیس مرکز و عضو هیئت اجرایی موضوع ماده (۲) آیین‌نامه تشکیل می‌گردد و وظایف این مرکز به شرح ذیل است:
- الف- انجام بررسی‌های کارشناسی و جمع‌آوری اطلاعات لازم از سراسر کشور در خصوص تعیین تعداد مشاوران و کارشناسان در هرسال.
- ب – برگزاری آزمون‌های علمی، مصاحبه و گزینش متقاضیان.
- ج – نظارت و پیگیری نسبت به عملکرد مشاوران حقوقی، وکلا و کارشناسان به‌ویژه بررسی و تحقیق در خصوص تخلفات آنان و همچنین بررسی وضعیت و عملکرد مشاوران حقوقی، وکلا پایه ۲ که حائز شرایط ارتقاء به درجه بالاتری می‌باشند.
- د- شناسایی افراد کم‌بضاعت و نیازمند به خدمات قضایی و ارجاع امر به مشاوران حقوقی، وکلا و کارشناسان قوه قضاییه.
- هـ- بررسی مدارک و احراز شرایط متقاضیان پروانه وکالت و مشاوره حقوقی و کارشناسی که عضو رسمی هیئت‌علمی دانشگاه می‌باشند و یا متقاضیان واجد سوابق قضایی.
- و- نظارت و ارزیابی نحوه کارآموزی عملی و آموزش علمی کارآموزان.
- ز- انجام مقدمات اعطای پروانه کارآموزی و پروانه مشاوره حقوقی و وکالت پایه ۲،۱ و کارشناسی.
- ح – برگزاری مراسم تحلیف، اخذ تعهدنامه و سوگندنامه از دریافت‌کنندگان پروانه مشاوره حقوقی، وکالت و کارشناسی.
تبصره – مرکز مکلف است گزارشات مربوط به هر بند را به‌تفصیل جهت اتخاذ تصمیم و اعلام نظر، به هیئت اجرایی موضوع ماده (۲) اعلام نماید.
ب – شرایط متقاضیان
ماده ۵- آیین‌نامه اجرایی ماده ۱۸۷ قانون برنامه سوم توسعه
متقاضیان اخذ مجوز تأسیس مؤسسه مشاوره حقوقی یا کارشناسی باید دارای شرایط ذیل باشند.
- الف: تابعیت دولت جمهوری اسلامی ایران
- ب – داشتن حداقل ۲۴ سال تمام شمسی برای مشاوران حقوقی و کارشناسان رسمی در زمان صدور پروانه مشاوره حقوقی، وکالت، کارشناسی و حداکثر ۶۵ سال تمام شمسی برای مشاوران حقوقی و وکلا.
- ج- داشتن حداقل دانشنامه معتبر کارشناسی از دانشکده‌های معتبر داخلی یا خارجی (در حالت اخیر، به‌شرط ارزشیابی رسمی) در رشته حقوق برای متقاضیان مشاوره حقوقی و وکالت و در رشته موردتقاضا برای متقاضیان کارشناسی.
- د- انجام خدمت وظیفه عمومی یا معافیت دائم برای آقایان.
- هـ- عدم سوءپیشینه مؤثر کیفری و عدم محرومیت از حقوق اجتماعی.
- و- عدم اعتیاد به مواد مخدر و سکرآور به تأیید سازمان پزشکی قانونی و عدم تجاهر به فسق.
- ز- عدم اشتغال اعم از رسمی، قراردادی، پیمانی در وزارتخانه‌ها، سازمان‌ها، ادارات و شرکت‌های دولتی، نهادهای انقلابی، شهرداری‌ها و مؤسسات مأمور به خدمات عمومی و عدم اشتغال به سردفتری یا دفتر یاری در زمان صدور مجوز و پس‌ازآن مادامی‌که شخص به مشاوره حقوقی و وکالت موضوع این آیین‌نامه اشتغال دارد. (برای متقاضیان وکالت و مشاوره حقوقی).
- ح: نداشتن سوء شهرت.
- ط: داشتن وثاقت و تعهد به اصل نظام و قانون اساسی.
- ی: عدم محکومیت به انفصال دائم از خدمات قضایی یا خدمات دولتی یا وکالت دادگستری و یا سلب صلاحیت برای متقاضیان شغل مشاوره حقوقی و عدم محکومیت به انفصال دائم از شغل کارشناسی برای متقاضیان کارشناسی.
تبصره – مشاغل آموزشی یا پژوهشی در دانشگاه‌ها از مقررات بند «ز» مستثنا می‌باشد.
ج- مدارک و نحوه درخواست:
ماده ۶- آیین‌نامه اجرایی ماده ۱۸۷ قانون برنامه سوم توسعه
در هرسال صورت نقاطی که احتیاج به مشاور حقوقی و وکیل و کارشناس دارد با تعیین تعداد موردنیاز برای هر محل از طریق انتشار ویژه‌نامه پذیرش داوطلبان به اطلاع متقاضیان رسانده می‌شود.
متقاضیان باید ظرف مدت مقرر در آگهی‌ها درخواست خود و مدارک مربوطه را تکمیل و با درج مراتب ذیل از طریق پست سفارشی به نشانی مرکز مشاوران حقوقی، وکلا و کارشناسان ارسال نمایند.
- الف- مشخصات کامل طبق شناسنامه و میزان تحصیلات متقاضی.
- ب- محل اقامت و نشانی پستی.
- ج – سوابق شغلی قبل از درخواست در صورت اشتغال قبلی.
- د- تعیین محل خدمت مورد درخواست برای تأسیس مؤسسه مشاوره حقوقی، وکالت و یا کارشناسی.
ماده ۷- آیین‌نامه اجرایی ماده ۱۸۷ قانون برنامه سوم توسعه
درخواست متقاضیان باید دارای پیوست‌های ذیل باشد:
- الف- یک برگ تصویر مصدق از کلیه صفحات شناسنامه.
- ب – ۶ قطعه عکس ۴×۳
- ج – گواهی مدارک تحصیلی
- د- گواهی وثاقت به امضای افراد مورد وثوق که فرد موردنظر را برای مشاوره حقوقی، وکالت و یا کارشناسی مناسب معرفی کند.
- هـ- گواهی سوابق اشتغال به همراه مستندات مربوطه در صورت داشتن سابقه اشتغال.
- د – نحوه رسیدگی، انتخاب و آموزش.
ماده ۸- آیین‌نامه اجرایی ماده ۱۸۷ قانون برنامه سوم توسعه
درخواست متقاضیان به ترتیب وصول در «مرکز» ثبت و برای هر متقاضی پرونده جداگانه‌ای تشکیل می‌شود، مرکز مذکور، سوابق متقاضی را از مراجع اطلاعاتی و قضایی محل اقامت و اشتغال یا محل تحصیل فعلی و گذشته و از مؤسسه آموزش عالی مربوطه استعلام و درباره صلاحیت وی به نحو مقتضی تحقیق و نتیجه را در پرونده منعکس و به هیئت موضوع ماده (۲) این آیین‌نامه یا افرادی که هیئت تعیین می‌کند تسلیم می‌نماید.
ماده ۹- آیین‌نامه اجرایی ماده ۱۸۷ قانون برنامه سوم توسعه
مرکز امور مشاوران حقوقی، وکلا و کارشناسان می‌تواند انجام اقداماتی در رابطه با بررسی صلاحیت متقاضیان را از هسته‌های گزینش قوه قضاییه در استان‌ها درخواست نماید. هسته گزینش مربوطه مکلف است اقدامات لازم را انجام و نتیجه بررسی را ظرف مهلت مقرر به مرکز اعلام نماید.
ماده ۱۰- آیین‌نامه اجرایی ماده ۱۸۷ قانون برنامه سوم توسعه
از کلیه داوطلبان واجد شرایط به ترتیب مقرر در مواد آتی امتحان کتبی به عمل خواهد آمد. زمان و مکان برگزاری امتحان از طریق روزنامه‌های کثیرالانتشار اعلام می‌گردد.
- تبصره ۱- اعضای هیئت‌علمی رسمی دانشکده‌های حقوق و سایر رشته‌های کارشناسی در رشته مرتبط با تحصیلات ایشان به‌شرط داشتن حداقل سه سال سابقه تدریس در دروس حقوقی یا دروس تخصصی مرتبط با رشته کارشناسی از شرکت در آزمون معاف هستند و فقط از کسانی که دارای مدرک تحصیلی فوق‌لیسانس بوده به‌نحوی‌که توسط هیئت موضوع ماده (۲) این آیین‌نامه مشخص می‌شود مصاحبه علمی لازم به عمل خواهد آمد.
- تبصره ۲- «داوطلبانی که دارای حداقل دانشنامه لیسانس دریکی از رشته‌های حقوق، فقه و مبانی حقوق اسلامی و سه سال سابقه قضایی بوده و حائز شرایط دیگر مندرج در ماده ۵ باشند از شرکت در آزمون و کارآموزی معاف بوده و به آنان پروانه پایه ۲ مشاوره حقوقی و وکالت اعطا می‌شود.»
همچنین درصورتی‌که داوطلبان فوق دارای ۵ سال سابقه کار قضایی و شرایط مندرج در ماده ۵ باشند نیز از شرکت در آزمون و کارآموزی معاف بوده و پروانه پایه ۱ مشاوره حقوقی و وکالت اعطا می‌شود ولی به مدت ۲ سال از انجام امور وکالت و مشاوره حقوقی در آخرین حوزه قضایی محل خدمت قضایی ممنوع می‌باشند. - تبصره ۳- کارمندان دستگاه قضایی که در محاکم مشغول به خدمت بوده‌اند با دارا بودن سابقه خدمتی حداقل ۱۵ سال و درصورتی‌که حائز شرایط مندرج در این آیین‌نامه باشند و به‌شرط ارائه حسن سابقه کار از محل خدمت خود از شرکت در آزمون و کارآموزی معاف خواهند بود و به آنان پروانه مشاوره حقوقی و وکالت پایه (۲) اعطا می‌شود. ولی برای مدت ۳ سال از انجام امر وکالت و مشاوره حقوقی در آخرین حوزه قضایی محل خدمت اداری خود ممنوع می‌باشند.
- تبصره ۴- کارمندان سازمان ثبت‌اسناد و املاک کشور با دارا بودن سابقه خدمتی ۲۰ سال و درصورتی‌که حائز شرایط مندرج در این آیین‌نامه باشند و به‌شرط داشتن دانشنامه لیسانس و بالاتر در صورت تأیید صلاحیت علمی، اخلاقی و تجربه آن‌ها توسط سازمان مذکور جهت پذیرش در رشته‌های امور ثبتی، نقشه‌برداری ثبتی و ارزیابی املاک از شرکت در آزمون و کارآموزی معاف خواهند بود و به آنان پروانه کارشناسی اعطا می‌شود.
- تبصره ۵- «۳۰% از پذیرفته‌شدگان مشاوره حقوقی و وکالت و کارشناسی هر حوزه قضایی به ایثارگران (شامل رزمندگانی که ۶ ماه سابقه حضور داوطلبانه در جبهه جنگ داشته و یا به مدت سه ماه در اسارت دشمن بوده و جانبازان (۲۵%) و بالا و بستگان درجه اول شهدا، مفقودین و جانبازان (۵۰% به بالا) از ایثارگرانی که بیشترین نمره را آورده‌اند) اختصاص می‌یابد استفاده از این سهمیه مانع از پذیرش ایثارگرانی که نمره قبولی سهمیه آزاد را آورده‌اند نمی‌باشد».
ماده ۱۱- آیین‌نامه اجرایی ماده ۱۸۷ قانون برنامه سوم توسعه
مواد امتحانی برای داوطلبان مشاوران حقوق عبارت‌اند از:
- متون فقه در حد تحریرالوسیله
- آیین دادرسی کیفری و مدنی
- حقوق مدنی و امور حسبی
- حقوق تجارت
- حقوق جزای عمومی اختصاصی و حقوق ثبت.
ماده ۱۲- آیین‌نامه اجرایی ماده ۱۸۷ قانون برنامه سوم توسعه
مواد امتحانی برای داوطلبان کارشناسی رسمی عبارت‌اند از:
- الف – دروس تخصصی و فقهی مربوط به رشته موردتقاضا.
- ب- قوانین و مقررات مربوط به کارشناسی.
ماده ۱۳- آیین‌نامه اجرایی ماده ۱۸۷ قانون برنامه سوم توسعه
از پذیرفته‌شدگان در امتحان کتبی توسط هیئت یا اشخاصی که هیئت تعیین می‌کند مصاحبه شفاهی به عمل می‌آید.
تبصره- افرادی که اسامی آن‌ها به‌عنوان ذخیره اعلام می‌گردد باید در آزمون مجددی که از طرف هیئت اعلام می‌شود شرکت نمایند و پس از موفقیت در آزمون مجدد از آن‌ها مصاحبه شفاهی به عمل می‌آید.
ماده ۱۴- آیین‌نامه اجرایی ماده ۱۸۷ قانون برنامه سوم توسعه
چگونگی و نحوه انجام امتحان و امور مربوط به آن ازجمله انجام مصاحبه پس از قبولی در آزمون کتبی را هیئت موضوع ماده (۲) این آیین‌نامه مشخص می‌کند.
ماده ۱۵- آیین‌نامه اجرایی ماده ۱۸۷ قانون برنامه سوم توسعه
مرکز اسامی داوطلبانی را که صلاحیت آنان توسط هیئت محرز تشخیص داده‌شده است جهت دستور صدور پروانه به اطلاع معاونت قضایی رئیس قوه قضاییه خواهد رسانید. تا با توجه به اختیار مفوضه نسبت به صدور پروانه و امضاء آن اقدام نمایند.
ماده ۱۶- آیین‌نامه اجرایی ماده ۱۸۷ قانون برنامه سوم توسعه
اعتبار پروانه مشاوران حقوقی، وکلا و کارشناسان رسمی موضوع این آیین‌نامه پس از صدور به مدت ۲ سال خواهد بود که پس‌ازآن برای مدت‌های مشابه قابل تمدید می‌باشد مشاورین حقوقی و وکلا موظف‌اند برای تمدید پروانه، مفاصا حساب مالیاتی خود را ارائه نمایند و تمبر قانونی تجدید پروانه را نیز ابطال نمایند.
در صورت عدم تمدید پروانه، وکالت این افراد در هیچ‌یک از مراجع ذی‌صلاح قانونی پذیرفته نخواهد شد. همچنین ارجاع امر کارشناسی از سوی مراجع ذی‌صلاح به کارشناسی که پروانه وی تمدید نشده است ممنوع می‌باشد.
ماده ۱۷- آیین‌نامه اجرایی ماده ۱۸۷ قانون برنامه سوم توسعه
متقاضیان مشاوره حقوقی پس از احراز صلاحیت و پس از پذیرش آنان به مدت ۶ ماه دوره کارآموزی علمی و عملی را زیر نظر مرکز طی می‌کنند. مرکز می‌تواند انجام اقداماتی را در رابطه با کارآموزی پذیرفته‌شدگان از معاونت آموزش و تحقیقات و همچنین ادارات آموزش در استان‌ها درخواست نماید و دادگستری‌های استان‌ها موظف‌اند همکاری لازم را بنمایند.
- تبصره ۱- هر کارآموز دارای کارنامه مخصوصی خواهد بود در این کارنامه حسن اخلاق کارآموز و عملکرد دوره کارآموزی وی ثبت و ارزیابی خواهد شد و دوره کارآموزی کارآموزانی که قادر به کسب نصاب قبولی از کارآموزی علمی و عملی نباشند برای یک نوبت، تجدید خواهد شد.
- تبصره ۲- پذیرفته‌شدگانی که حداقل ۶ ماه سابقه کار قضایی متوالی به تأیید مراجع مربوط داشته باشند و نیز اعضاء رسمی هیئت‌های علمی دانشکده‌های حقوق داخل کشور که دارای مدرک تحصیلی دکتری دریکی از رشته‌های حقوقی باشند و حداقل پنج سال از آغاز استخدام رسمی آن‌ها گذشته باشد، از انجام کارآموزی معاف خواهند بود و به آنان پروانه پایه‌یک اعطا می‌شود.
- تبصره ۳- معاونان و مدیران کل حقوقی و امور مجلس و کارشناسان حقوقی وزارتخانه‌ها، سازمان‌ها، نهادها و مؤسساتی که از بودجه دولتی استفاده می‌نمایند و به مدت ۵ سال سابقه خدمت در پست مربوطه را داشته باشند (به‌شرط ارائه تأییدیه حسن خدمت از سوی اداره مربوطه از دوره کارآموزی معاف می‌باشند و به آن‌ها پروانه پایه ۲ مشاوره حقوقی و وکالت داده می‌شود.)
ماده ۱۸- آیین‌نامه اجرایی ماده ۱۸۷ قانون برنامه سوم توسعه
مرکز امور مشاوران حقوقی، وکلا و کارشناسان قوه قضاییه می‌تواند انجام اقداماتی را که در رابطه با پیشبرد اهداف مرکز ضروری و لازم است از تمامی واحدهای قضایی، ستادی و سازمان‌های وابسته به قوه قضاییه در سراسر کشور درخواست نماید، مراجع مربوطه مکلف هستند اقدامات لازم را در رابطه با درخواست به‌عمل‌آمده انجام دهند.
ماده ۱۹- آیین‌نامه اجرایی ماده ۱۸۷ قانون برنامه سوم توسعه
پذیرفته‌شدگان کارشناسی رسمی باید به مدت ۶ ماه نزد یکی از کارشناسان رسمی در رشته مربوط که حداقل ۵ سال سابقه کارشناسی داشته باشد یا به هر نحوی که هیئت موضوع ماده ۲ مصلحت بداند کارآموزی نماید. در رشته‌های جدید کارشناسی، شخص پذیرفته‌شده از کارآموزی معاف خواهد بود، مگر آنکه هیئت مذکور در ماده ۲ ترتیب دیگری را مقرر نماید.
ماده ۲۰- آیین‌نامه اجرایی ماده ۱۸۷ قانون برنامه سوم توسعه
پذیرفته‌شده هنگام اخذ پروانه با حضور ریاست محترم هیئت یا نماینده ایشان به ترتیب ذیل سوگند یاد نموده و سوگندنامه و صورت‌جلسه مربوطه را امضا می‌نماید.
متن سوگندنامه مشاور به شرح ذیل می‌باشد:
- بسم‌الله الرحمن الرحیم
در این موقع که می‌خواهم به شغل (مشاوره حقوقی و وکالت) نائل شوم به خداوند قادر متعال سوگند یاد می‌کنم که همیشه قوانین و نظامات را محترم شمرده و جز عدالت و احقاق حق منظوری نداشته و برخلاف شرافت شغلی‌ام اقدام و اظهاری ننمایم و احترام اشخاص، مقامات قضایی، اداری، همکاران و اصحاب دعوی را رعایت نموده و از اعمال‌نظر شخصی، کینه‌توزی، انتقام‌جویی احتراز و در امور و کارهایی که انجام می‌دهم راستی و درستی را رویه خود قرار داده و مدافع حق باشم و شرافت من وثیقه این سوگند است که یادکرده و ذیل سوگندنامه را امضا می‌نمایم. - بسم‌الله الرحمن الرحیم
به خداوند متعال سوگند یاد می‌کنم در امور کارشناسی که به من ارجاع می‌گردد خداوند متعال را حاضر و ناظر دانسته به‌راستی عقیده خود را اظهار نمایم و نظریات شخصی را در آن دخالت ندهم و نظر خود را نسبت به موضوع کارشناسی به‌طور کامل اظهار نمایم و هیچ‌چیز را مکتوم ندارم و برخلاف واقع چیزی نگویم و ننویسم و ذیل سوگندنامه را امضا می‌نمایم.
ماده ۲۱- آیین‌نامه اجرایی ماده ۱۸۷ قانون برنامه سوم توسعه
پذیرفته‌شدگان مشاوره حقوقی منفرداً یا مشترکاً اقدام به تشکیل مؤسسه می‌نمایند. دارندگان پروانه مکلف‌اند حداکثر ظرف مدت ۶ ماه از تاریخ صدور مجوز طبق مقررات مربوط به ثبت تشکیلات و مؤسسات غیرتجاری نسبت به ثبت مؤسسه اقدام نمایند، در غیر این صورت مجوز صادره باطل و بی‌اعتبار خواهد بود مگر آنکه هیئت مذکور در ماده (۲) این مدت را حداکثر برای یک‌بار به مدت ۶ ماه دیگر تمدید نماید.
درصورتی‌که مؤسسه توسط چند نفر تأسیس شود لازم است یکی از مشاورین به‌عنوان مدیر مؤسسه حقوقی معرفی تا مسؤولیت امور مؤسسه به عهده او باشد.
- تبصره ۱- ثبت موسسه در اداره ثبت‌اسناد و املاک شهرستانی انجام می‌شود که پروانه تأسیس موسسه برای آن محل صادرشده است.
- تبصره ۲- ثبت مؤسسات حقوقی موکول به ارائه پروانه تأسیس از قوه قضاییه برای مدتی که در پروانه تعیین‌شده است خواهد بود، تمدید ثبت تابع تمدید پروانه می‌باشد.
- تبصره ۳- مؤسسه مشاوره حقوقی تابع ضوابط و مقررات مربوط به مؤسسات غیرتجاری خواهد بود.
ماده ۲۲- آیین‌نامه اجرایی ماده ۱۸۷ قانون برنامه سوم توسعه
مؤسسه مشاوره حقوقی باید در محلی که در پروانه صادره درج‌شده است دایر شود و نمی‌توان عملاً فعالیت آن را در محل دیگری متمرکز نمود؛ در غیر این صورت پروانه صادره ابطال می‌گردد مگر اینکه در خصوص تغییر محل قبلاً موافقت هیئت مذکور در ماده ۲ کسب‌شده باشد.
تبصره – مفاد این ماده مانع از حضور شخص مشاور حقوقی در محاکم یا سایر مراجع شهرهای دیگر به‌عنوان وکیل نمی‌باشد.
ماده ۲۳- آیین‌نامه اجرایی ماده ۱۸۷ قانون برنامه سوم توسعه
دارندگان پروانه فقط مجاز به تشکیل یک مؤسسه می‌باشند؛ ایجاد شعب، مؤسسات فرعی ممنوع، مستوجب تعقیب و تعطیلی دائمی یا موقت مؤسسه و تمام شعب آن خواهد بود.
ماده ۲۴- آیین‌نامه اجرایی ماده ۱۸۷ قانون برنامه سوم توسعه
وظایف و تکالیف و مسؤولیت‌های مشاورین حقوقی و کارشناسان موضوع این آیین‌نامه همان است که در قوانین و مقررات و آیین‌نامه‌های مربوط به وکلای دادگستری و کارشناسان رسمی مقرر است.
ماده ۲۵- آیین‌نامه اجرایی ماده ۱۸۷ قانون برنامه سوم توسعه
مشاوران حقوقی موضوع این آیین‌نامه پس از اخذ پروانه به مدت ۲ سال مشاور حقوقی و وکیل پایه ۲ محسوب می‌شوند و تنها حق شرکت در محاکم کیفری که به جرائم «تعزیری مستوجب حبس کمتر از ۱۰ سال و شلاق و جزای نقدی و اقدامات تأمینی و بازدارنده» رسیدگی می‌کنند و نیز در محاکم حقوقی که به دعاوی با خواسته کمتر از پانصد میلیون ریال یا خواسته غیرمالی مگر در دعاوی مربوط به اختلاف در اصل نکاح اصل طلاق، اثبات و نفی نسب رسیدگی می‌کنند رادارند.
پس از انقضای این مدت و احراز صلاحیت توسط هیئت پروانه مشاور به پایه (۱) ارتقاء می‌یابد. دارندگان پروانه پایه ۱ حق شرکت در کلیه محاکم اعم از حقوقی، کیفری و غیره رادارند.
- تبصره ۱- اعمال مفاد این ماده مانع از حق ارائه مشاوره حقوقی از سوی مشاور در کلیه پرونده‌ها نمی‌باشد.
- تبصره ۲- پذیرفته‌شدگان مشاوره حقوقی، وکالت کارشناسی باید قبل از اخذ پروانه متعهد شوند که حسب ارجاع هیئت و مرکز، خدمات حقوقی و کارشناسی لازم را برای متهمان، شاکیان و اصحاب دعوایی که امکانات مالی لازم را برای استخدام وکیل و کارشناس ندارند به‌صورت مجانی یا با نرخ‌های کمتر و شرایط سهل انجام دهند.
- تبصره ۳- آن دسته از مشاوران حقوقی که دارای مدرک تحصیلی کارشناسی ارشد به بالا می‌باشند می‌توانند درخواست صدور پروانه تخصصی در رشته‌ای که در آن رشته مدرک تحصیلی خود را اخذ کرده‌اند بنمایند؛ در چنین صورتی حق‌الوکاله و حق‌المشاوره آن‌ها در پرونده‌های مرتبط با رشته تخصصی آنان ۲۵% بیش از مبالغ مذکور در ماده ۲۶ خواهد بود.
ماده ۲۶- آیین‌نامه اجرایی ماده ۱۸۷ قانون برنامه سوم توسعه
حق‌الوکاله مشاورین پایه ۲ حداکثر تا ۴۰% تعرفه وکلای پایه‌یک دادگستری و حق‌الوکاله مشاورین پایه ۱ حداکثر تا ۶۰% آن تعرفه و حق‌الزحمه کارشناسان رسمی موضوع این آیین‌نامه تا ۶۰% تعرفه کارشناسان رسمی حسب مورد خواهد بود. میزان حق‌المشاوره توسط هیئت موضوع ماده ۲ همه‌ساله تعیین خواهد شد.
ماده ۲۷- آیین‌نامه اجرایی ماده ۱۸۷ قانون برنامه سوم توسعه
موارد تخلف و مجازات‌های مشاورین حقوقی و کارشناسان موضوع این آیین‌نامه حسب مورد همان است که در مورد وکلا و کارشناسان رسمی دادگستری در سایر قوانین و مقررات مقرر گردیده است.
تنبیهات انتظامی این افراد عبارت است از توبیخ کتبی بدون درج در پرونده، توبیخ کتبی با درج در پرونده، نتزل درجه، عدم تمدید پروانه مشاوره حقوقی یا کارشناسی به‌طور موقت به مدت ۳ ماه تا ۳ سال و لغو یا عدم تمدید پروانه مشاوره حقوقی یا کارشناسی به‌طور دائم.
تبصره- مرجع اعمال این تنبیهات پس از بررسی و کارشناسی و اظهارنظر مرکز هیئت موضوع ماده (۲) آیین‌نامه خواهد بود.
- موضوع مطلب: ماده ۱۸۷ قانون برنامه سوم توسعه و آیین‌نامه‌های مرتبط با آن
- گردآوری‌شده توسط: کارشناسان رسمی دادگستری
