قانون ثبت‌اسناد توسط کارشناسان رسمی دادگستری به‌صورت متن زیر گردآوری و آورده شده است.
باب اول – در تشکیل اداره ثبت‌اسناد
مقدمه
ماده ۱ – قانون ثبت‌اسناد
اداره ثبت‌اسناد عبارت است از دایره ثبت‌اسناد و دفتر راکد کل.
ماده ۲ – قانون ثبت‌اسناد
دایره ثبت‌اسناد در حوزه‌های محاکم ابتدایی که قانوناً تأسیس‌شده است تشکیل می‌شود دایره مذکوره مرکب است از:
- (اولاً) از مباشرین ثبت‌اسناد که در محل‌هایی که یا مقر محکمه ابتدایی است و یا در حوزه محکمه مذکوره واقع است معین می‌شوند.
- (ثانیاً) از یک دفتر راکد که در تحت ریاست یک نفر مدیر در نزد محکمه ابتدایی تأسیس می‌شود.
ماده ۳ – قانون ثبت‌اسناد
دفتر راکد کل که در تحت ریاست یک نفر دفتردار کل است در مرکز در تحت اداره وزارت عدلیه تأسیس می‌شود.
ماده ۴ – قانون ثبت‌اسناد
عده مباشرین ثبت در هر محل و حوزه محکمه ابتدایی منوط به مقتضیات محل و کیفیات حوزه مذکوره می‌باشد و آن عده را وزیر عدلیه با موافقت وزیر مالیه و وزیر داخله معین نموده به مقامات لازمه پیشنهاد می‌نماید.
فصل اول – در مباشرین ثبت و حقوق و تکالیف آن‌ها
ماده ۵ – قانون ثبت‌اسناد
مباشرین ثبت باید دارای شرایط ذیل باشند:
- (اولاً) تابعیت ایران.
- (ثانیاً) مذهب اسلام.
- (ثالثاً) سن آن‌ها لااقل بیست‌وپنج باید باشد.
- (رابعاً) دادن امتحان به‌طوری‌که در ماده ۸ مقرر است.
ماده ۶ – قانون ثبت‌اسناد
اشخاص مفصله ذیل نمی‌توانند مباشر ثبت معین شوند:
- (اولاً) اشخاصی که در تحت قیمومیت شرعی هستند.
- (ثانیاً) ورشکستگان به تقصیر.
- (ثالثاً) مرتکبین جنایات از قبیل قتل و سرقت و غیر هما و معروفین به ارتکاب جنایات که شرعاً برائت خود را حاصل نکرده‌اند.
ماده ۷ – قانون ثبت‌اسناد
مباشرین ثبت نمی‌توانند با شغل خود شغلی را در ادارات دولتی یا انجمن‌های بلدیه و ایالتی و ولایتی و غیرها توأم نمایند و یا شغل وکالت را در محاکم عدلیه متصدی شوند.
ماده ۸ – قانون ثبت‌اسناد
شغل مباشرت ثبت به اشخاصی تفویض می‌شود که قبلاً امتحان سواد فارسی و دانستن قوانین و نظامنامه راجعه به ثبت‌اسناد را کاملاً در حضور رئیس محکمه ابتدایی و مدعی‌العموم آن محکمه و مدیر ثبت داده باشند پرو گرام آن امتحان را وزارت عدلیه مرتب و برای اطلاع اهالی در جراید محل اعلان می‌نماید.
تنبیه – هرگاه شغل مدعی‌العموم در محکمه ابتدایی تأسیس نشده باشد به‌جای او دو نفر از معاریف محل که صلاحیت امتحان نمودن را داشته باشند به مجلس امتحان دعوت می‌شوند.
ماده ۹ – قانون ثبت‌اسناد
ریس محکمه ابتدایی صورت اشخاصی را که امتحان‌داده‌اند با اوراق راجعه به کیفیات امتحان نزد رئیس محکمه استیناف فرستاده اشخاص مزبوره را معرفی می‌کند و رئیس محکمه استیناف بعد از مداقه لازمه نتیجه امتحانات را به‌ضمیمه عقیده خود به وزیر عدلیه را پرت داده منتظر صدور تصدیق وزیر عدلیه برای نصب مباشر ثبت می‌شود.
ماده ۱۰ – قانون ثبت‌اسناد
عزل مباشرین ثبت بعد از صدور حکم محکمه که صلاحیت حکم را دارد با وزیر عدلیه است.
ماده ۱۱ – قانون ثبت‌اسناد
مباشرین ثبت قبل از مباشرت به شغل خودشان باید در هیئت اجتماعیه محکمه ابتدایی قسم یاد نمایند که به صحت و درستی وظایف خود را انجام خواهند داد.
ماده ۱۲ – قانون ثبت‌اسناد
مباشرین ثبت در خدمت دولتی محسوب و از حیث رتبه و حقوق و کفایت خدمتی مقام معاونین منشی‌های (دفتردارهای) محاکم ابتدایی رادارند مقرری مباشرین ثبت به‌موجب ماده ۱۳۳ معین می‌شود.
ماده ۱۳ – قانون ثبت‌اسناد
مباشرین ثبت مکلف‌اند که وظایف خود را فقط در حوزه محکمه ابتدایی متبوعه انجام بدهند و اقدامات آن‌ها در خارج از حوزه مذکوره اثر قانونی ندارد ولی در حدود حوزه محکمه ابتدایی متبوعه مباشرین ثبت وظایف خود را نسبت به کلیه ارباب‌رجوع انجام می‌دهند ولو آنکه اقامتگاه ارباب‌رجوع در خارج حوزه مذکوره باشد.
ماده ۱۴ – قانون ثبت‌اسناد
مباشرین ثبت مکلف‌اند اسنادی را که نزد آن‌ها می‌آورند افشا ننمایند و مضمون آن اسناد را به کسی نگویند مگر در مواردی که قانون اجازه می‌دهد تخلف از مفاد این ماده مستلزم مجازاتی می‌شود که در ماده ۱۲۴ مصرح است.
ماده ۱۵ – قانون ثبت‌اسناد
مباشرین ثبت مهری خواهند داشت که علامت شیر و خورشید را دارا و در زیر آن نوشته خواهد بود فلان (اسم) مباشر ثبت فلان جا (محل).
ماده ۱۶ – قانون ثبت‌اسناد
نمونه امضاء و نمونه نقش مهر هر مباشر ثبت باید یک نسخه به دفتر راکد حوزه ابتدائیه و نسخه دیگر به دفتر را کد کل فرستاده شود که ضبط‌شده و در مواقع لازمه برای تطبیق با امضاء و مهر مباشر ثبت موجود باشد.
ماده ۱۷ – قانون ثبت‌اسناد
دفاتر ثبت باید قیطان کشیده و صفحات آن نمره دارو نمره صفحات معین و ممضی به امضای رئیس محکمه ابتدایی و عضو آن بوده به مهر رسمی محکمه ممهور باشد.
ماده ۱۸ – قانون ثبت‌اسناد
دفاتر مباشرت ثبت از قرار تفصیل ذیل است:
- (اولاً) دو دفتر برای ثبت‌اسناد به‌طوری‌که قانون معین می‌کند – یکی برای معاملات راجعه به اموال غیر منقوله و دیگری برای سایر معاملات.
- (ثانیاً) دو دفتر فهرست که در آن مباشر ثبت مفاد اسناد ثبت‌شده و تصدیقات خود را با قید سجلات و امضاءها و همچنین کلیه اقداماتی را که موافق وظایف خود به عمل می‌آورد نخستین می‌نویسد (به‌طور اختصار فهرست می‌کند).
- (ثالثاً) دفتر نماینده عمومی که به ترتیب حروف تهجی برای کلیه اسنادی که در نزد مباشر ثبت یا تصدیق شده ترتیب می‌شود.
- (رابعاً) دفتر صورت اسنادی که در مباشرت ثبت تودیع می‌شود.
- (خامساً) دفتر صورت اشخاصی که ورشکسته و یا در تحت قیمومیت یا ولایت شرعی اعلان‌شده‌اند.
- (سادساً) دفتر عایدات.
ماده ۱۹ – قانون ثبت‌اسناد
صفحات دفاتر ثبت و تصدیق باید طولش هفت گره و عرضش پنج گره باشد و در هر صفحه‌ستونی خواهد بود برای اینکه صورت‌هایی که از ثبت یا سوادی که از سند داده می‌شود قید شود عدد سطور را در دفاتر ثبت و تصدیق با سایر تفاصیل وزیر عدلیه با موافقت وزیر مالیه معین و به‌جاهای لازم اعلام می‌نمایند.
ماده ۲۰ – قانون ثبت‌اسناد
دفاتر فهرست باید تماماً به یک اندازه بوده و حاوی پنج ستون مفصله باشد:
- ستون اول – برای نمره کارگذار ابتدای هرسال شمسی تجدید می‌شود.
- دوم – برای تاریخ روز و ماه سال.
- سوم – برای اسم و شهرت و شغل و محل اقامت اشخاصی که سند آن‌ها ثبت می‌شود و یا به آن‌ها تصدیقی داده می‌شود
- چهارم – برای مضمون ثبت یا تصدیقی که می‌شود و حقوقی که دریافت می‌شود.
- پنجم – برای قبض رسید اشخاصی که سندشان ثبت‌شده است یا تصدیقی گرفته‌اند یا ثبت سندی و یا سواد سندی که به آن‌ها داده‌شده با قید اسم و شهرت و شغل قبض دهنده.
ماده ۲۱ – قانون ثبت‌اسناد
سایر دفاتر موافق اندازه و اسلوبی ترتیب می‌شود که وزارت عدلیه معین و نمونه آن را به‌جای لازم می‌فرستد دفاتر عایدات موافق قوانین محاسبات عمومی با استحضار وزارت مالیه باید مرتب شود.
ماده ۲۲ – قانون ثبت‌اسناد
پس از انقضای یک سال از اتمام دفاتر ثبت و فهرست مباشر ثبت مکلف است در آخر هر دفتری عده اسناد را که در آن ثبت یا تصدیق شده و همچنین عده اقداماتی را که فهرست شده معین و امضاء نموده دفاتر ثبت و هر دو نسخه دفتر فهرست را به دفتر راکد ثبت‌اسناد تسلیم نماید.
ماده ۲۳ – قانون ثبت‌اسناد
مدیر ثبت به صحت قیدی که در آخر دفاتر تسلیم‌شده به‌عمل‌آمده و به امضای مباشر ثبت رسیدگی نموده پس از تصدیق صحت و امضاء دفاتر مزبوره یک نسخه دفتر فهرست را به دفتر راکد تسلیم و دفتر ثبت را با نسخه دیگر دفتر فهرست به دفتر راکد کل ارسال می‌دارد.
ماده ۲۴ – قانون ثبت‌اسناد
مرخصی مباشرین ثبت‌اسناد موافق قانون مرخص مستخدمین دولت و به اجازه رئیس محکمه ابتدایی خواهد بود ولی باید مباشر ثبت در حین مرخصی و همچنین در حال مرضی که مانع از تصدی شغل است یک نفر را که دارای اوصاف و شرایط مباشر ثبت باشد به محکمه ابتدایی به‌جای خود معرفی کرده و مسئولیت اداء خسارتی که قانوناً بر عهده او است به عهده بگیرد.
ماده ۲۵ – قانون ثبت‌اسناد
در صورت فوت مباشر ثبت یا انفصال و یا عزل او رئیس محکمه ابتدایی فوراً دفاتر را توقیف کرده به دفتر راکد می‌فرستد و روی مهر مباشر با سوهان دوخطی که همدیگر را به‌طور عمودی تقاطع می‌کند کشیده آن را از اعتبار می‌اندازد.
فصل دوم – در دفتر راکد و مدیر ثبت
ماده ۲۶ – قانون ثبت‌اسناد
دفتر راکد که در تحت نظارت مدیر ثبت است در نزد هر محکمه ابتدایی تأسیس می‌شود و مقصود از تأسیس آن حفظ نسخه از دفاتر فهرست و نمونه نقش مهر و امضاهای مباشرین ثبت و اسناد و اوراق راجعه به دایره ثبت‌اسناد است.
ماده ۲۷ – قانون ثبت‌اسناد
مدیر ثبت از مستخدمین دولت محسوب و از حیث رتبه و مقام و اوصاف و شرایط و حقوق و تکالیف خدمتی و عزل و نصب با عضو محکمه ابتدایی مساوی است.
ماده ۲۸ – قانون ثبت‌اسناد
درجاهایی که کثرت کار اقتضاء کند مدیر ثبت معاون داشته باشد معاون او نیز از مستخدمین دولت محسوب و از حیث درجه و مقام و اوصاف و شرایط و حقوق و تکالیف خدمتی و غیره با منشی‌های دفتردارهای محکمه ابتدایی مساوی است.
ماده ۲۹ – قانون ثبت‌اسناد
هرگاه مدیر ثبت معاون نداشته باشد وظایف او را در صورت مرض یا غیبت او موقتاً یکی از منشی‌های محکمه ابتدایی به انتخاب رئیس محکمه ابتدایی انجام می‌دهد.
ماده ۳۰ – قانون ثبت‌اسناد
مدیر ثبت دارای مهر مخصوصی با علامت شیر و خورشید بوده و در زیر آن علامت نوشته خواهد بود (دفتر راکد ثبت‌اسناد فلان محل) نمونه امضای هر مدیر ثبت و همچنین نمونه نقش مهر دفتر راکد باید به کلیه دفاتر راکد ثبت‌اسناد و دفتر راکد کل فرستاده شود که در موقع تطبیق مهر و امضای اسناد حاضر باشد.
ماده ۳۱ – قانون ثبت‌اسناد
علاوه بر تنظیم دفتر راکد دفاتر مفصله ذیل در دفتر مزبور باید ترتیب شود.
- (اولاً) دفتر صورت‌هایی که از ثبت دفاتر فهرست به اشخاص لازم از دفتر راکد داده می‌شود.
- (ثانیاً) دفتر مخصوصی برای ثبت اسامی املاک موقوفه که در حوزه محکمه ابتدایی واقع است به ترتیب حروف تهجی.
- (ثالثاً) دفتر فهرست امور جاریه.
- (رابعاً) دفتر عایدات.
در باب ترتیب و طرز دفاتر مدیر ثبت به اجرای مقررات ماده ۱۷ و ۲۱ این قانون مکلف است.
فصل سوم – در دفتر راکد کل و دفتردار کل
ماده ۳۲ – قانون ثبت‌اسناد
مقصود از تأسیس دفتر کل حفظ دفتر مذکوره در ماده ۲۳ و نمونه امضاها و نقش مهر مباشرین ثبت و نمونه امضای مدیران ثبت و نقش مهر دفاتر راکد است.
ماده ۳۳ – قانون ثبت‌اسناد
دفتردار کل در خدمت دولتی محسوب و از حیث رتبه و مقام و حقوق و تکالیف خدمتی با عضو محکمه استیناف مساوی است و درصورتی‌که مشارالیه معاون داشته باشد معاون مزبور نیز در خدمت دولتی محسوب و از حیث رتبه و مقام و حقوق و تکالیف با منشی (دفتردار) محکمه استیناف مساوی می‌باشد.
ماده ۳۴ – قانون ثبت‌اسناد
دفتر راکد کل دارای مهر مخصوص با علامت شیر و خورشید بوده در زیر آن نوشته خواهد بود (دفتر راکد کل ثبت‌اسناد).
ماده ۳۵ – قانون ثبت‌اسناد
نمونه امضای دفتردار کل و نمونه نقش مهر دفتر راکد کل باید به کلیه دفاتر فرستاده شود که در مواقع لازمه موجود باشد.
ماده ۳۶ – قانون ثبت‌اسناد
علاوه بر تنظیم دفتر راکد کل دفتردار کل مکلف است دفاتر مفصله را ترتیب بدهد:
- (اولاً) دفتر فهرست صورت‌هایی که از ثبت دفاتر به اشخاص لازم از دفتر راکد کل داده می‌شود.
- (ثانیاً) دفتر فهرست امور جاریه.
- (ثالثاً) دفتر عایدات.
ترتیب دفاتر مذکوره موافق مقررات ماده ۱۷ و ۲۱ این قانون و دستورالعمل وزارت عدلیه می‌باشد.
فصل چهارم – در نظارتی که نسبت به اجزای اداره ثبت‌اسناد به عمل می‌آید و در مسئولیت آن‌ها
ماده ۳۷ – قانون ثبت‌اسناد
مباشرین و مدیران ثبت و معاونین آن‌ها در اداره و در تحت نظارت آن محکمه ابتدایی هستند که در حوزه آن واقع‌اند.
ماده ۳۸ – قانون ثبت‌اسناد
محکمه ابتدایی در صورت لزوم باید به‌توسط یکی از اعضای خود یا توسط مأمور مخصوص دفاتر مباشرین و مدیران ثبت حوزه خود را تفتیش نموده صحت یا عدم آن را معین و یک نسخه را پرت خود را به رئیس محکمه استیناف و نسخه دیگر را به وزارت عدلیه ارسال دارد.
ماده ۳۹ – قانون ثبت‌اسناد
مباشرین و مدیران ثبت و معاونین آن‌ها و همچنین دفتردار کل و معاون او در مورد تقصیرات راجعه به شغل خودشان موافق قوانینی که برای صاحب‌منصبان و مستخدمین عدلیه مقرر است مورد مسئولیت و مؤاخذه می‌شوند و درصورتی‌که خیانت یا جنایتی از آن‌ها ناشی شود موافق قوانین به محکمه که صلاحیت رسیدگی را دارد جلب و محاکمه می‌شوند.
ماده ۴۰ – قانون ثبت‌اسناد
درصورتی‌که از مباشر ثبت یا مدیر و یا معاون او رفتاری مشاهده شود که شایسته مقام آن‌ها نبوده و در انظار عامه رکیک و قبیح باشد (و لواین که آن رفتار از اشخاص مذکوره در خارج از خدمت ناشی شود) اطلاعات راجعه به آن نوع رفتار و اعمال اشخاص مذکوره توسط رئیس محکمه ابتدایی یا مدعی‌العموم آن محکمه به محکمه ابتدایی پیشنهادشده محکمه مذکوره بعد از خواستن توضیحات از متهم و رسیدگی در جلسه اداری محکمه رأی خود را در ابقا یا انفصال مباشر یا مدیر ثبت اظهار می‌دارد و در موارد مقتضی اقدامات لازم را بلا تأخیر برای ضبط اسنادی که متعلق به مردم در مباشرت ثبت امانت است به عمل می‌آورد رأی محکمه ابتدایی با تمام اسناد و نوشتجات نزد رئیس محکمه استیناف فرستاده می‌شود مشارالیه رأی خود را ضمیمه رأی محکمه ابتدایی نموده مراتب را به وزارت عدلیه پیشنهاد می‌نماید انفصال محکوم منوط به صدور حکم وزیر عدلیه است و حکم وزیر عدلیه قابل شکایت نیست.
ماده ۴۱ – قانون ثبت‌اسناد
شکایاتی که از مباشرین یا مدیر ثبت راجع به امتناع آن‌ها از ثبت‌اسناد یا راجع به ثبت سندی و یا تخلف آن‌ها از وظایف قانونی خودشان می‌شود در آن محکمه ابتدایی باید رسیدگی شود که مباشرین و مدیرهای ثبت در حوزه آن واقع‌اند.
ماده ۴۲ – قانون ثبت‌اسناد
هرگاه شکایات مذکوره در ماده قبل از معاونین مدیر ثبت باشد درصورتی‌که مدیر ثبت حاضر باشد خودش به شکایات مذکوره رسیدگی کرده آنچه را که موافق ماده ۳۹ از خصایص محاکمه است بدان جا ارجاع می‌نماید ولی در صورت مرض یا غیبت مدیر ثبت کلیه شکایات از معاون او راجع به محکمه ابتدایی متبوعه است.
ماده ۴۳ – قانون ثبت‌اسناد
شکایت‌نامه از مباشرین یا مدیر و یا معاون او باید در مدت دو هفته از تاریخ وقوع ماده شکایت به محکمه ابتدایی داده شود.
ماده ۴۴ – قانون ثبت‌اسناد
یک نسخه شکایت‌نامه به خود متشکی عنه و دیگری به محکمه ابتدایی داده می‌شود و متشکی عنه مکلف است که شکایت‌نامه را در مدت یک هفته یا توضیحاتی که لازم می‌داند به محکمه متبوعه بفرستد محکمه مزبوره در صورت لزوم طرفی را که با شاکی در معامله یا ترتیب سندی شرکت داشته از شکایت شاکی مطلع نموده ضمناً روز رسیدگی را اعلام می‌دارد.
ماده ۴۵ – قانون ثبت‌اسناد
درصورتی‌که محکمه ابتدایی بعد از رسیدگی امتناع مباشر ثبت را از ثبت‌اسناد تصدیق کند شاکی می‌تواند در مدت دو هفته از تاریخ اعلام حکم محکمه به او حکم مذکور را استیناف نماید ولی هرگاه محکمه ابتدایی ثبت سندی را که مباشر ثبت نموده است یا تصدیقی را که داده است تأیید نماید شاکی می‌تواند به جهت تکذیب اعتبار آن ثبت یا تصدیق در محکمه که صلاحیت رسیدگی را دارد از ثبت آن سند اقامه دعوا نماید.
ماده ۴۶ – قانون ثبت‌اسناد
به ادعای خسارت از مباشر و مدیر ثبت و معاون او در محکمه ابتدایی متبوعه آن‌ها رسیدگی می‌شود.
باب دوم – در مشاغل اداره ثبت‌اسناد
فصل اول – در مشاغل مباشرین ثبت و ترتیب انجام آن
قسمت اول – مواد عمومی
ماده ۴۷ – قانون ثبت‌اسناد
مشاغل مباشرین ثبت از قرار تفصیل است:
- اول – ثبت‌اسنادی که نزد آن‌ها می‌آورند موافق قسمت دوم این فصل.
- دوم – دادن صورت از ثبت دفاتر اسناد همچنین سواد اسنادی که ثبت می‌شود موافق قسمت سوم این فصل.
- سوم – تصدیقاتی که مباشرین ثبت موافق قسمت چهارم این فصل می‌دهند.
- چهارم – پذیرفتن و حفظ کردن اصول اسنادی که در مباشرت ثبت امانت می‌گذارند.
ماده ۴۸ – قانون ثبت‌اسناد
در موارد ثبت یا تصدیق باید جهات ذیل قویاً رعایت شود:
- اولاً – تاریخ سال و ماه و روز و در مواقع لازمه ساعت.
- ثانیاً – اسم شخص و اسم پدر و شهرت درصورتی‌که باشد و محل اقامت مباشر ثبت.
- ثالثاً – امضای او.
ماده ۴۹ – قانون ثبت‌اسناد
در مواردی که مباشر ثبت صورتی از ثبت دفاتر یا سوادی از اسناد یا تصدیقی می‌دهد ذیل صورت و سواد و تصدیق را امضاء و مهر کرده نمره دفتر را در آن‌ها قید کرده تاریخ دادن آن‌ها را صریحاً در خود صورت یا سواد یا تصدیق با تمام حروف می‌نویسد.
ماده ۵۰ – قانون ثبت‌اسناد
هرگاه صورت و سواد و تصدیق درروی چند ورق نوشته‌شده باشد باید اوراق مذکوره قیطان کشیده ممهور و نمره صفحات معین و به امضای مباشر ثبت ممضی باشد.
ماده ۵۱ – قانون ثبت‌اسناد
امضای اشخاص در اسناد و تصدیقات و همچنین قبض رسیدی که در وقت گرفته صورت و سواد و تصدیق می‌دهند درصورتی‌که به زبان غیرفارسی باشد باید به زبان فارسی ترجمه و توسط مباشر ثبت تصدیق شود و هرگاه مباشر ثبت آن زبان خارجه را نداند ترجمه را به تصدیق عالم به آن زبان رسانیده امضای مترجم را تصدیق می‌کند.
ماده ۵۲ – قانون ثبت‌اسناد
اسامی اشخاص که اسناد خود را برای ثبت می‌آورند یا تصدیقی می‌خواهند و یا سندی را امضاء می‌نمایند باید با قید محل اقامت و شغل آن‌ها به‌طوری صراحتاً نوشته شود که در هویت آن‌ها تردیدی حاصل نشود.
ماده ۵۳ – قانون ثبت‌اسناد
هرگاه مباشر ثبت در هویت اشخاص شکی داشته باشد باید توسط دو نفر معروف خود که طرف اعتماد او باشند تحقیقات لازمه به عمل آورد تحقیقات مذکوره را در دفتر و همچنین در خود اسناد و تصدیقاتی که می‌دهد قید می‌کند در معاملات راجعه به غیرمنقول تحقیقات باید توسط سه نفر معروف و معتمد به عمل آید.
ماده ۵۴ – قانون ثبت‌اسناد
درصورتی‌که مباشر ثبت نتواند به‌وسیله مذکوره در ماده قبل هویت اشخاص را معلوم کند این نکته را در سند و تصدیق و دفتر قید کرده وسایل دیگری را که به‌واسطه آن هویت اشخاص را معلوم کرده ذکر می‌نماید.
ماده ۵۵ – قانون ثبت‌اسناد
وقتی‌که مباشر ثبت سندی راجع به نفع خود یا کسانی که در تحت ولایت یا وصایت یا قیمومیت او واقع‌اند یا با او قرابت نسبی تا درجه چهارم یا سببی تا درجه سوم دارند یا در خدمت او هستند ثبت می‌نماید باید به مطلعین که در سایر اسناد مقرر است دو نفر دیگر که معتمد بوده و اصحاب معامله را می‌شناسند منضم کرده با حضور ایشان سند را ثبت کرده به امضای ایشان نیز برساند و الا آن ثبت نسبت به مواد و مواردی که به نفع اشخاص مزبوره راجع است از درجه اعتبار ساقط است.
قسمت دوم – در ترتیب ثبت‌اسناد و اعتبار آن
ماده ۵۶ – قانون ثبت‌اسناد
اسناد باید کلمه به کلمه من‌البدو الی‌الختم متناً و هامشاً بلاتفاوت مطابق با اصل ثبت شود.
ماده ۵۷ – قانون ثبت‌اسناد
مباشر ثبت نمی‌تواند اسناد اشخاصی را که طرفین یا یک‌طرف معامله آن‌ها غیر بالغ یا مجنون یا سفیه هستند یا به‌واسطه ورشکستگی ممنوع از تصرف‌اند ثبت نماید مگر اینکه ولی آن‌ها آن معامله را کرده باشد و همچنین نمی‌تواند اسنادی را که موضوع معامله آن‌ها از موقوفاً یا از مشترکات عمومی یا مجهول‌المالک یا از املاک و اموال دولت بی اذن دولت است ثبت نماید و هرگاه در صلاحیت اشخاص شک داشته باشد باید به‌واسطه سه نفر در اموال غیرمنقول و دو نفر در اموال منقوله تحقیق کرده و مراتب را ثبت نماید.
ماده ۵۸ – قانون ثبت‌اسناد
اشخاصی که توسط آنان تحقیقات مزبوره در ماده قبل به عمل می‌آید باید بالغ و امین و معروف مباشر ثبت باشند هرگاه مباشر ثبت آن‌ها را نشناسد باید تصدیقی در باب هویت خودشان از یکی از ادارات رسمی ابراز نمایند.
ماده ۵۹ – قانون ثبت‌اسناد
هرگاه اشخاصی مطلع یکی از صفات مفصله ذیل را دارا باشند ثبت‌اسناد از درجه اعتبار ساقط است:
- اولاً – کور یا گنگ یا کر یا دیوانه یا غیر بالغ باشند.
- ثانیاً – اشخاصی که در معامله ذینفع‌اند یعنی در خود سند معامله راجع به‌فایده و نفع آن‌ها چیزی نوشته‌شده است.
- ثالثاً – خدمه مباشر ثبت و اجزاء او چه در مباشرت ثبت‌اسناد باشند و چه در خارج آن.
- رابعاً – اقوام اصحاب معامله تا درجه چهار و همچنین خدام اصحاب معامله.
- خامساً – اشخاصی که به‌واسطه ارتکاب به جنایات محکوم‌شده‌اند.
ماده ۶۰ – قانون ثبت‌اسناد
مباشر ثبت نمی‌تواند برای ثبت‌اسنادی را قبول کند که موضوع آن و معامله که شده است مخالف قوانین شرع و مملکت باشد و الا ثبت از درجه اعتبار ساقط است.
ماده ۶۱ – قانون ثبت‌اسناد
هرگاه اصحاب معامله یا مطلعین زبان فارسی را ندانند و مباشر ثبت نیز زبان آن‌ها را نداند حضور مترجم لازم است.
ماده ۶۲ – قانون ثبت‌اسناد
در دفتر ثبت علاوه بر مندرجات ماده (۴۸) اسامی مطلعین و سائل تحقیق هویت آن‌ها و هویت اصحاب معامله و همچنین اسنادی که اصحاب معامله یا مطلعین در اثبات هویت خودشان ابراز می‌نمایند و وکالت‌نامه مصدقه و کلاً باید صریحاً بعد از ثبت سند قید شود و نیز باید اسامی اشخاصی که حق گرفتن صورت رادارند قید شود.
ماده ۶۳ – قانون ثبت‌اسناد
تصدیق‌نامه هویت و وکالت‌نامه در مباشرت ثبت ضبط و درروی آن‌ها تاریخ سال و ماه و روز و نمره ثبت دفتر قید شود.
ماده ۶۴ – قانون ثبت‌اسناد
مباشر ثبت قبل از ثبت سند حقی که به آن تعلق می‌گیرد به اصحاب معامله یا وکلا آن‌ها اعلام می‌نماید و بعد از تحصیل رضایت آن‌ها سند را ثبت می‌کند.
ماده ۶۵ – قانون ثبت‌اسناد
ثبت‌اسناد باید به زبان و خط فارسی باشد و سندی که به غیر زبان یا خط فارسی است باید مطابقت ترجمه آن با اصل بدواً به تصدیق عالم به آن زبان یا خط رسیده ترجمه مصدقه را مباشر ثبت قبول و ثبت نماید و اگر فقط امضاء سند به غیر خط فارسی باشد باید به تصدیق عالم به آن خط فارسی نوشته و به امضای آن عالم رسیده برای ثبت قبول شود.
ماده ۶۶ – قانون ثبت‌اسناد
ثبت باید خوانا بوده و اعداد راجعه به مبلغ و تاریخ و نمره لااقل باید یک‌مرتبه با تمام حروف نوشته شود و همچنین تاریخ و نمره باید به اتمام حروف درروی سندی که ثبت‌شده است نوشته شود.
ماده ۶۷ – قانون ثبت‌اسناد
فاصله سطور از همدیگر باید به یک اندازه بوده سطور در یکجا شروع‌شده و در یکجا ختم شود بالا بردن سطور در آخر سطر اکیداً ممنوع است باید هر جا که سطر به انتها رسید مباشر ثبت بقیه مطالب را به سطر نو ببرد جای سفید و تصحیح و اضافه جایز است فقط به شرایط ذیل:
- اولاً – جای سفید را باید به دوخطی که همدیگر را تقاطع نمایند از حیز استفاده انداخت.
- ثانیاً – در موقع تصحیح و اضافه باید روی کلماتی که اشتباهاً نوشته‌شده یا زیادی است خط نازکی با مرکب قرمز کشیده و هرگاه باید کلمات دیگر جای کلمات خط کشیده نوشته شود باید بین‌السطور بالای کلمات باطل‌شده نوشت.
- ثالثاً – نکات فوق‌الذکر (جای سفید و تصحیح و اضافه) باید در آخر ثبت قیدشده به امضای اصحاب معامله برسد هرگاه رعایت ترتیبات مقرره در این ماده نشود ثبت از درجه اعتبار ساقط است و مباشر ثبت موافق ماده ۸۱ و ۱۳۱ مجازات می‌شود.
ماده ۶۸ – قانون ثبت‌اسناد
تراشیدن و پاک کردن به هر نحوی از انحاء در دفتر ثبت‌اسناد به‌کلی ممنوع است هرگاه تخلف از مفاد این ماده بشود کلمات تراشیده و همچنین کلیه آنچه در محل پاک‌شده نوشته‌شده است از درجه اعتبار ساقط است و مباشر ثبتی که مرتکب این خلاف قانون شده است موافق ماده ۸۱ و ۱۲۱ مجازات می‌شود.
ماده ۶۹ – قانون ثبت‌اسناد
ثبت سند برای اصحاب معامله یا وکلای آن‌ها در حضور مطلعین قرائت و با اصل سند مقابله و به امضای تصدیق می‌شود.
ماده ۷۰ – قانون ثبت‌اسناد
اصحاب معامله که قرائت ثبت دفتر را بی‌حضور مطلعین استماع نموده‌اند در وقت امضای ثبت باید اعلام نمایند که ثبت را قرائت کرده یا قرائت آن را استماع کرده‌اند و مراتب باید در دفتر قید شود.
ماده ۷۱ – قانون ثبت‌اسناد
درصورتی‌که اصحاب معامله اشخاص کر یا کور یا گنگ باشند حضور مطلعین در قرائت و معامله ثبت سند لازم است.
ماده ۷۲ – قانون ثبت‌اسناد
اشخاصی که سواددارند می‌تواند خودشان ثبت سند را خوانده رضایت خود را اعلام نمایند: و این نکته باید قبل از امضای ایشان در دفتر قید شود.
ماده ۷۳ – قانون ثبت‌اسناد
در مواردی که معامله راجع به اشخاصی است که هم کرند و هم بی‌سواد به‌علاوه مطلعین معمولی باید شخصی هم که طرف اعتماد آن‌ها است و می‌تواند به آن‌ها به اشاره حرف بزند دعوت شود و شخص مذکور باید جامع تمام شرایط مندرجه در ماده ۵۹ باشد به‌جز شرایط فقره چهارم که مانع از دعوت او نخواهد شد.
ماده ۷۴ – قانون ثبت‌اسناد
مباشر ثبت باید به‌توسط سؤالاتی که راجع به موضوع سند است یقین حاصل نماید که شخص کر و بی‌سواد اشاراتی را که به او می‌شود می‌فهمد.
ماده ۷۵ – قانون ثبت‌اسناد
اشخاصی که هم کر و هم گنگ بوده و قادر بر قرائت باشند و طرف معامله هستند باید بعد از خواندن ثبت دفتر با خط خودشان در دفتر بنویسند که ثبت را خواندند و رضایت‌نامه دارند.
ماده ۷۶ – قانون ثبت‌اسناد
در موردی که اشخاص مذکوره در ماده قبل سواد نداشته باشند باید به‌علاوه شخصی که به اشاره به آن‌ها حرف می‌زند نیز شخصی را دعوت کرد که این اشارات را می‌فهمد این شخص باید جامع شرایط مطلعین باشد به‌جز شرایط فقره چهارم که مانع از پذیرفتن او نیست.
ماده ۷۷ – قانون ثبت‌اسناد
بعد از اجرای ترتیبات فوق‌الذکر ذیل ثبت را در خود دفتر ثبت اصحاب معامله و مطلعین و مباشر ثبت امضاء می‌کند.
ماده ۷۸ – قانون ثبت‌اسناد
هرگاه طرف یا طرفین معامله به‌واسطه بی‌سوادی یا جهات دیگری نتوانند امضاء نمایند شخص دیگری به امر ایشان امضا نموده و مطلعین نیز جهت را قید و امضاء می‌نمایند.
ماده ۷۹ – قانون ثبت‌اسناد
هرگاه طرف معامله به‌واسطه مرض سخت یا موانع مشروع دیگر نتواند در مباشرت ثبت حاضر بشود، مباشر ثبت می‌تواند در خارج از ساعاتی که برای کار در مباشرت معین‌شده در منزل آن شخص حاضرشده با رعایت تمام ترتیبات مقرره وظایف خود را انجام بدهد.
ماده ۸۰ – قانون ثبت‌اسناد
برای اینکه تاریخ ثبت بیشتر ثابت و مصون از تغییر باشد مباشر ثبت همه روز هنگام بسته شدن مباشرت تمام دفاتر را می‌بندد مقصود از بستن دفاتر آن است که مباشر ثبت در ذیل آخرین سطر تاریخ روز و ماه و سال را گذاشته امضاء می‌نماید تخلف از مفاد این ماده مستوجب مجازاتی می‌باشد که در ماده ۱۳۱ مقرر است.
ماده ۸۱ – قانون ثبت‌اسناد
هرگاه به‌واسطه تقصیر مباشر ثبت سندی را از اعتبار افتاده باشد مشارالیه باید به‌علاوه مجازات مقرره از عهده مصارف ثبت آن سند برآید.
اعتبار ثبت‌اسناد
ماده ۸۲ – قانون ثبت‌اسناد
مقصود از ثبت‌اسناد موافق ترتیباتی که در این قانون مقرر است رسمی کردن اسناد ثبت‌شده است یعنی قطعی کردن تاریخ سند و ضبط خط و مهر و اقرار و حفظ مندرجات سند از تغییر و تبدیل.
ماده ۸۳ – قانون ثبت‌اسناد
سند رسمی از جهات مذکوره در ماده قبل در محاکم عدلیه معتبر و در مقام دعوا محل اعتماد است بنابراین کسی که برعلیه او سند رسمی ابراز می‌شود نمی‌تواند اظهار بی‌اطلاعی یا شبهه و تردید نسبت به آن سند نماید فقط در مقام رد سند یا باید مجعول بودن آن را مدلل نماید و یا ثابت کند که سند رسمی به جهتی از جهات قانونی از اعتبار افتاده است.
قسمت سوم – دردادن صورت از دفاتر ثبت‌اسناد و سواد اسناد
ماده ۸۴ – قانون ثبت‌اسناد
قواعد مقرره در مواد ۴۸ و ۵۲ و ۶۶ و ۶۸ در موقع دادن صورت ثبت سند و سواد نیز لازم‌الرعایه است و الا صورت و سوادی که داده می‌شود از درجه اعتبار ساقط است.
ماده ۸۵ – قانون ثبت‌اسناد
صورت ثبت سند فقط به اشخاصی داده می‌شود که در دفتر ثبت معین‌شده یا به وکلا و یا به وراث آن‌ها و یا بالاخره به اشخاصی که آن حق به آن‌ها منتقل‌شده انتقال حق را به خود ثابت نمایند در مواردی که صورت ثبت سند به اشخاصی داده می‌شود که حق گرفتن صورت را ثابت کرده‌اند ولی اسم آن‌ها در سند قید نشده است و همچنین در مواردی که صورت موافق ماده ۸۶ به‌حکم محکمه داده می‌شود باید نکات مذکوره در دفتر و صورتی که داده می‌شود قید شود.
ماده ۸۶ – قانون ثبت‌اسناد
اشخاصی که در ماده قبل مذکور نیستند فقط به‌حکم محکمه که صلاحیت حکم را دارد می‌توانند صورت بگیرند.
ماده ۸۷ – قانون ثبت‌اسناد
کسانی که خود حق گرفتن صورت ثبت یا سواد سند را داشته و صورت یا سوادی سابقاً گرفته‌اند می‌توانند نسخه دوم و سوم و هکذا از مباشرت ثبت بگیرند مباشر ثبت آن را داده و چندم بودن آن را در نسخه که داده در دفتر قید می‌کند.
ماده ۸۸ – قانون ثبت‌اسناد
مباشرین ثبت نمی‌توانند سواد سندی را که در دفاتر ثبت‌شده به کسی غیر از اشخاصی که حق گرفته صورت رادارند بدهند.
ماده ۸۹ – قانون ثبت‌اسناد
مباشرین ثبت نمی‌توانند به اشخاصی که حق گرفتن صورت یا سواد را ندارند در باب اسنادی که ثبت می‌شود اطلاعات یا توضیحات بدهند مگر در موارد مفصله‌الذیل:
- اولاً – برای صاحب‌منصبان عدلیه درصورتی‌که ایفای وظایف آن‌ها اقتضا کند و کتباً این اقتضا را به مباشر ثبت اظهار نمایند.
- ثانیاً – برای امنای سایر دوایر دولتی درصورتی‌که کتباً این لزوم را اظهار و اجازه رئیس محکمه ابتدایی را به آن اظهارنامه منضم نمایند.
- ثالثاً – به غیر اشخاص مزبوره در فقره اول و دوم این ماده مشروط به رضایت‌نامه کتبی یکی از اشخاصی که خود حق گرفتن صورت دارند یا موافق ماده ۸۶ به‌حکم محکمه که صلاحیت حکم را دارد.
ماده ۹۰ – قانون ثبت‌اسناد
مباشر ثبت تصدیق مطابق بودن صورت ثبت دفتر را با اصل ثبت و سواد سند را با اصل سند با ترتیبات مقرره به عمل می‌آورد.
ماده ۹۱ – قانون ثبت‌اسناد
دادن صورت ثبت سند یا سواد سند هر دفعه باید در دفتر قیدشده و نیز تصریح شود که به کی داده‌شده است.
ماده ۹۲ – قانون ثبت‌اسناد
اشخاصی که صورت ثبت سند را می‌گیرند باید رسید آن را در دفتر فهرست مباشرت ثبت نوشته و امضاء نمایند.
ماده ۹۳ – قانون ثبت‌اسناد
صورتی که موافق قواعد مقرره نوشته و داده‌شده است حکم خود ثبت دفتر و اصل سند را دارد و همچنین سوادی که با رعایت ترتیبات قانونی داده‌شده است حکم اصل سند را دارد مادامی‌که مطابق نبودن صورت را با ثبت دفتر یا ثبت دفتر را با اصل سند یا مطابق نبودن سواد را با اصل سند طرفی که به علیه او آن صورت یا سواد ابرازشده است ثابت ننموده ولی در مواردی که قانون ابراز اصل سند را تقاضا می‌کند ابراز صورت یا سوادی که از مباشرت ثبت‌اسناد گرفته‌شده است به‌جای اصل جایز نیست.
قسمت چهارم – در تصدیقاتی که مباشرین ثبت می‌دهند
- عنوان : قانون ثبت اسناد
- گردآوری‌شده توسط : کارشناسان رسمی دادگستری
