قانون تصویب کنوانسیون حقوق افراد دارای معلولیت توسط گروه کارشناسان رسمی دادگستری به‌صورت متن زیر گردآوری و آورده شده است.
جناب آقای دکتر محمود احمدی‌نژاد
ریاست محترم جمهوری اسلامی ایران
عطف به نامه شماره ۱۱۲۱۳۲/۳۸۷۸۵ مورخ ۱۳۸۷/۷/۶ در اجرا اصل یک‌صد و بیست و سوم (۱۲۳) قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران قانون تصویب کنوانسیون حقوق افراد دارای معلولیت که با عنوان لایحه مجلس شورای اسلامی تقدیم گردیده بود، با تصویب در جلسه علنی روز چهارشنبه مورخ ۱۳۸۷/۹/۱۳ و تأیید شورای محترم نگهبان به پیوست ابلاغ می‌گردد.
رئیس مجلس شورای اسلامی ـ علی لاریجانی
- شماره ۱۸۸۷۷۶
- ۱۳۸۷/۱۰/۲۵
- وزارت رفاه و تأمین اجتماعی
قانون تصویب کنوانسیون حقوق افراد دارای معلولیت که در جلسه علنی روز چهارشنبه مورخ سیزدهم آذرماه یک هزار و سیصد و هشتادوهفت مجلس شورای اسلامی تصویب و در تاریخ ۱۳۸۷/۱۰/۴ به تأیید شورای نگهبان رسیده و طی نامه شماره ۵۸۴۷۰/۲۳۱ مورخ ۱۳۸۷/۱۰/۱۴ مجلس شورای اسلامی واصل گردیده است، به پیوست جهت اجرا ابلاغ می‌گردد.
رئیس‌جمهور ـ محمود احمدی‌نژاد
ماده‌واحده ـ قانون تصویب کنوانسیون حقوق افراد دارای معلولیت
کنوانسـیون حقـوق افـراد دارای معلـولیت مورخ ۱۳۸۵/۹/۲۲ هجری شمسی برابر با ۱۳ دسامبر ۲۰۰۶ میلادی مشتمل بر پنجاه ماده به شرح پیوست تصویب می‌گردد و به دولت جمهوری اسلامی ایران اجازه تودیع اسناد تصویب آن با رعایت تبصره‌های زیر داده می‌شود:
- تبصره ۱ ـ وزارت رفاه و تأمین اجتماعی (سازمان بهزیستی کشور) و بنیاد شهید و امور ایثارگران به‌عنوان مراجع ملی موضوع ماده (۳۳) کنوانسیون حقوق افراد دارای معلولیت تعیین می‌گردند تا با هماهنگی یکدیگر نسبت به اجرا مفاد کنوانسیون اقدام نمایند.
- تبصره ۲ ـ با توجه به ماده (۴۶) کنوانسیون، جمهوری اسلامی ایران خود را ملتزم به رعایت آن دسته از مفاد کنوانسیون که مغایر با موازین حقوقی جاری خود باشد نمی‌داند.
بسم‌الله الرحمن الرحیم
کنوانسیون حقوق افراد دارای معلولیت
مقدمه:
دولت‌های عضو کنوانسیون حقوق افراد دارای معلولیت :
- (الف) با یادآوری اصول اعلام‌شده در منشور سازمان ملل متحد که منزلت و ارزش ذاتی و حقوق برابر و لاینفک همه اعضای خانواده بشری را به‌عنوان بنیان آزادی، عدالت و صلح در جهان به رسمیت می‌شناسد.
- (ب) با شناسایی این‌که سازمان ملل متحد در اعلامیه جهانی حقوق بشر و میثاق‌های بین‌المللی حقوق بشر اعلام و موافقت نموده است که همگان بدون هرگونه تمایزی، از تمامی حقوق و آزادی‌های مندرج در اسناد مذکور، برخوردار می‌باشند.
- (پ) با تأکید مجدد برجهان شمولی، عدم انفکاک، وابستگی متقابل و ارتباط بین تمامی حقوق بشر و آزادی‌های بنیادین و نیاز افراد دارای معلولیت به تضمین بهره‌مندی کامل و بدون تبعیض آن‌ها.
- (ت) با یادآوری میثاق بین‌المللی حقوق اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی، میثاق بین‌المللی حقوق مدنی و سیاسی، کنوانسیون بین‌المللی حذف تمامی اشکال تبعیض نژادی، کنوانسیون رفع کلیه اشکال تبعیض نسبت به زنان، کنوانسیون منع شکنجه و سایر مجازات‌ها یا رفتارهای تحقیرآمیز غیرانسانی و ظالمانه، کنوانسیون حقوق کودک و کنوانسیون بین‌المللی حمایت از حقوق تمامی کارگران مهاجر و اعضاء خانواده‌های آنان.
- (ث) با اذعان به این‌که معلولیت مفهومی تحول‌پذیر است و این‌که معلولیت منتج از تعامل افراد دارای نقص و موانع محیطی است که مشارکت کامل و مؤثر آنان در حالت برابر با سایرین در جامعه را مانع می‌گردد.
- (ج) با اذعان به اهمیت اصول و خط‌مشی‌های مندرج در برنامه جهانی اقدام در مورد افراد معلول و در قواعد استاندارد در خصوص یکسان‌سازی فرصت‌ها برای افراد دارای معلولیت در تأثیرگذاری بر ارتقاء، تنظیم و ارزیابی سیاست‌ها، طرح‌ها، برنامه‌ها و اقدامات در سطوح ملی، منطقه‌ای و بین‌المللی به‌منظور آنکه فرصت‌ها برای افراد دارای معلولیت بیشتر یکسان گردد.
- (چ) با تأکید بر اهمیت جریان سازی موضوع معلولیت به‌عنوان جزء جدایی‌ناپذیر راهبردهای مرتبط با توسعه پایدار.
- (ح) با اذعان به این‌که تبعیض علیه هر فرد بر مبنای معلولیت تخطی از منزلت و ارزش ذاتی هر فرد انسانی است.
- (خ) با اذعان بیشتر بر تنوع بین افراد دارای معلولیت.
- (د) با اذعان به نیاز به ارتقاء و حمایت از حقوق بشر تمامی افراد دارای معلولیت ازجمله آن‌هایی که نیازمند حمایت شدیدتری می‌باشند.
- (ذ) با نگرانی از این‌که علی‌رغم وجود این‌گونه اسناد و تعهدات، افراد دارای معلولیت کماکان با موانعی در مشارکت به‌عنوان عضو برابر جامعه و همچنین نقض حقوق بشری آنان در تمامی نقاط جهان مواجه می‌باشند.
- (ر) با اذعان بر اهمیت همکاری‌های بین‌المللی برای بهبود شرایط زندگی افراد دارای معلولیت در تمامی کشورها به‌ویژه در کشورهای درحال‌توسعه.
- (ز) با اذعان به مشارکت‌های ارزشمند بالفعل و بالقوه افراد دارای معلولیت در مورد رفاه کلی و تنوع جوامعشان و این‌که ارتقاء بهره‌مندی کامل افراد دارای معلولیت در مورد حقوق بشر و آزادی‌های بنیادین و مشارکت کامل افراد دارای معلولیت منتج به گسترش حس تعلق و پیشرفت‌های مهم در توسعه اقتصادی، اجتماعی و انسانی جامعه و فقرزدایی می‌گردد.
- (ژ) با اذعان به این‌که برای افراد دارای معلولیت، استقلال فردی و عدم وابستگی ازجمله آزادی انتخاب، مهم می‌باشد.
- (س) با در نظر گرفتن این‌که افراد دارای معلولیت باید این فرصت را داشته باشند که فعالانه در روند تصمیم‌گیری‌ها در مورد سیاست‌ها و برنامه‌ها ازجمله مواردی که مستقیماً به آن‌ها مربوط می‌شود، دخالت نمایند.
- (ش) با ابراز نگرانی از وضعیت دشواری که افراد دارای معلولیت که با چند نوع یا اشکال تشدید یافته تبعیض به‌واسطه نژاد، رنگ، جنسیت، زبان، مذهب، عقاید سیاسی یا دیگر عقاید، منشأ ملی، قومی، بومی یا اجتماعی، دارایی، تولد، سن یا سایر خصوصیات مواجه می‌گردند.
- (ص) با اذعان به این‌که زنان و دختران دارای معلولیت غالباً در معرض خطر بیشتری هم در درون و هم در بیرون خانه می‌باشند و مورد خشونت، آسیب، یا سوءاستفاده، غفلت، یا برخوردهای ناآگاهانه، سوء رفتار و یا استثمار واقع می‌گردند.
- (ض) با اذعان به این‌که کودکان دارای معلولیت باید از بهره‌مندی کامل از حقوق بشر و آزادی‌های بنیادین بر مبنای برابر با سایر کودکان برخوردار گردند، با یادآوری تعهدات دولت‌های عضو در مورد کنوانسیون حقوق کودک.
- (ط) با تأکید بر گنجاندن دیدگاه‌های جنسیتی در تمامی تلاش‌ها در جهت ارتقاء بهره‌مندی کامل از حقوق بشر و آزادی‌های بنیادین توسط افراد دارای معلولیت.
- (ظ) با تأکید بر این حقیقت که اکثر افراد دارای معلولیت در شرایط فقر زندگی می‌نمایند و دراین‌ارتباط، تصدیق نیاز اساسی برای بررسی پیامد منفی فقر بر افراد دارای معلولیت.
- (ع) با در نظر داشتن این‌که شرایط صلح و امنیت بر مبنای احترام کامل برای اهداف و اصول مندرج در منشور ملل متحد و رعایت اسناد حقوق بشری حاکم جهت حمایت کامل از افراد دارای معلولیت به‌ویژه در منازعات مسلحانه و اشغال بیگانگان ضروری می‌باشد.
- (غ) با اذعان به اهمیت دسترسی به محیط فرهنگی، اقتصادی، اجتماعی و فیزیکی و بهداشت و آموزش و اطلاعات و ارتباطات در جهت توانمند ساختن افراد دارای معلولیت در بهره‌مندی کامل از تمامی حقوق بشر و آزادی‌های بنیادین.
- (ف) باوقوف به این‌که فرد نسبت به سایر افراد و جامعه‌ای که به آن تعلق دارد، دارای وظایفی می‌باشد و در جهت ارتقاء و رعایت حقوق به رسمیت شناخته‌شده در منشور حقوق بشر مسئول است تلاش نماید.
- (ق) با اعتقاد به این‌که خانواده واحد بنیادین و طبیعی در جامعه می‌باشد و محق است که از حمایت جامعه و دولت برخوردار باشد و این‌که به‌منظور آنکه خانواده‌ها در جهت مشارکت برای بهره‌مندی کامل و یکسان از حقوق افراد دارای معلولیت توانمند گردند، باید افراد دارای معلولیت و اعضای خانواده آن‌ها از حمایت‌ها و مساعدت‌های لازم برخوردار گردند.
- (ک) با اعتقاد به این‌که کنوانسیونی بین‌المللی، کامل و جامع در جهت ارتقاء و حمایت از حقوق افراد دارای معلولیت، سهم عمده‌ای در جبران کمبودهای شگرف اجتماعی افراد دارای معلولیت و ارتقاء مشارکت آن‌ها در عرصه‌های فرهنگی، اجتماعی، اقتصادی، سیاسی و مدنی با فرصت‌های برابر در کشورهای درحال‌توسعه و توسعه‌یافته ایفاء می‌نماید.
به شرح زیر توافق نموده‌اند.
ماده ۱ ـ قانون تصویب کنوانسیون حقوق افراد دارای معلولیت
هدف:
هدف کنوانسیون حقوق افراد دارای معلولیت ارتقاء، حمایت و تضمین بهره‌مندی برابر و کامل افراد دارای معلولیت از کلیه حقوق بشر و آزادی‌های بنیادین و ارتقاء احترام نسبت به منزلت ذاتی آن‌ها می‌باشد.
افراد دارای معلولیت شامل کسانی می‌شوند که دارای نواقص طویل‌المدت فیزیکی، ذهنی، فکری یا حسی می‌باشند که در تعامل با موانع گوناگون امکان دارد مشارکت کامل و مؤثر آنان در شرایط برابر با دیگران در جامعه متوقف گردد.
ماده ۲ ـ قانون تصویب کنوانسیون حقوق افراد دارای معلولیت
تعاریف:
ازنظر کنوانسیون حقوق افراد دارای معلولیت :
- «ارتباطات» شامل زبان، نمایش متن، خط به ریل، ارتباطات حسی، چاپ درشت، روش‌های چندرسانه‌ای قابل‌دسترس و همچنین روش‌ها و اشکال ارتباطاتی کتبی، شفاهی، زبان ساده، انسان خوان و روش‌های تقویت‌کننده و جایگزین، ازجمله فناوری اطلاعات و ارتباطات قابل‌دسترس می‌گردد.
- «زبان» شامل زبان‌های گفتاری و ایماء و اشاره و سایر اشکال زبان‌های غیرکلامی می‌گردد.
- «تبعیض بر مبنای معلولیت» به معنای هرگونه تمایز، استثناء یا محدودیت بر مبنای معلولیت است که هدف یا تأثیر آن ناتوانی و یا نفی شناسایی، بهره‌مندی یا اعمال کلیه حقوق بشر و آزادی‌های بنیادین بر مبنای برابر با دیگران درزمینهٔ‌های مدنی، فرهنگی، اجتماعی، اقتصادی، سیاسی یا هر زمینه دیگری می‌باشد. این اصطلاح دربرگیرنده تمامی اشکال تبعیض ازجمله نفی همسان‌سازی متعارف نیز می‌گردد.
- «همسان‌سازی متعارف» به معنای اصلاحات و تغییرات مقتضی و ضروری است که فشار بی‌مورد و نامتناسبی را درجایی که در مورد خاصی نیاز می‌باشد، تحمیل ننماید تا بهره‌مندی یا اعمال کلیه حقوق بشر و آزادی‌های بنیادین توسط افراد دارای معلولیت در شرایط برابر با سایرین را تضمین نماید.
- «طراحی جهانی» به معنای طراحی تولیدات، محیط‌ها، برنامه‌ها و خدماتی است که تا سرحد امکان، جهت تمامی افراد، بدون نیاز به تطبیق یا طراحی ویژه قابل‌استفاده باشد. «طراحی جهانی» نباید مانعی را برای وسایل امدادی برای گروه‌های خاصی از افراد دارای معلولیت، در صورت نیاز به آن‌ها، ایجاد نماید.
ماده ۳ ـ قانون تصویب کنوانسیون حقوق افراد دارای معلولیت
اصول کلی:
اصول کنوانسیون حقوق افراد دارای معلولیت عبارت است از:
- الف) احترام به منزلت ذاتی، خودمختاری فردی ازجمله آزادی انتخاب و استقلال افراد
- ب) عدم تبعیض
- پ) مشارکت کامل و مؤثر و ورود در جامعه
- ت) احترام به تفاوت‌ها و پذیرش افراد دارای معلولیت به‌عنوان بخشی از تنوع انسانی و بشریت
- ث) برابری فرصت‌ها
- ج) دسترسی
- چ) برابری بین زن و مرد
- ح) احترام به ظرفیت‌های قابل‌تحول کودکان دارای معلولیت و احترام به حقوق کودکان دارای معلولیت در جهت حفظ هویت خویش.
ماده ۴ ـ قانون تصویب کنوانسیون حقوق افراد دارای معلولیت
تعهدات کلی کنوانسیون حقوق افراد دارای معلولیت :
۱ ـ دولت‌های عضو متعهد می‌گردند تحقق کلیه حقوق بشر و آزادی‌های بنیادین برای تمامی افراد دارای معلولیت را بدون هرگونه تبعیض بر مبنای معلولیت تضمین و ارتقاء دهند. بدین منظور، دولت‌های عضو متعهد می‌گردند:
- الف) تمامی تدابیر قانونی، اداری و سایر تدابیر را در جهت اجرای حقوق به رسمیت شناخته‌شده در این کنوانسیون اتخاذ نمایند؛
- ب) تمامی تدابیر مقتضی ازجمله قانون‌گذاری، به‌منظور تغییر یا الغاء قوانین موجود، مقررات، آداب‌ورسوم و اعمالی که موجب ایجاد تبعیض علیه افراد دارای معلولیت می‌شود را اتخاذ نمایند؛
- پ) حمایت و ارتقاء حقوق بشری افراد دارای معلولیت را در تمامی سیاست‌ها و برنامه‌ها مدنظر قرار دهند؛
- ت) از اعمال هرگونه اقدام یا روشی که مغایر با این کنوانسیون می‌باشد، خودداری کنند و تضمین نمایند که مقامات و نهادهای دولتی مطابق این کنوانسیون عمل می‌کنند؛
- ث) تمامی تدابیر لازم جهت حذف تبعیض بر مبنای معلولیت توسط هر فرد، سازمان یا تشکیلات شخصی را به‌کارگیرند؛
- ج) پژوهش و توسعه کالاها، خدمات، تجهیزات و تأسیسات منطبق با طراحی جهانی را به‌گونه‌ای که در ماده (۲) این کنوانسیون تعریف‌شده است، انجام دهند یا ارتقاء بخشند، به‌نوعی که نیازمند کمترین سازگاری و هزینه در تأمین نیازهای ویژه افراد دارای معلولیت باشد، دسترسی و بهره‌مندی از آن‌ها را ارتقاء بخشیده و طراحی جهانی را در توسعه استانداردها و دستورالعمل‌ها ارتقاء بخشند؛
- چ) پژوهش و توسعه را انجام داده یا ارتقاء بخشیده و دسترسی و استفاده از فناوری‌های جدید ازجمله فناوری اطلاعات و ارتباطات، کمک‌های ترددی، وسایل و فناوری‌های امدادی جهت افراد دارای معلولیت با لحاظ اولویت به فناوری‌های با هزینه مناسب را ارتقاء بخشند؛
- (ح) اطلاعات قابل‌دسترس در مورد کمک‌های ترددی، وسایل و فناوری‌های امدادی ازجمله فناوری‌های نوین و نیز سایر اشکال امدادی، خدمات و امکانات حمایتی را جهت افراد دارای معلولیت، تأمین نمایند.
- (خ) آموزش کارکنان و متخصصانی که با افراد دارای معلولیت درزمینهٔ حقوق به رسمیت شناخته‌شده در این کنوانسیون در تعامل می‌باشند را به‌منظور ارائه خدمات و کمک‌های تضمین‌شده توسط حقوق مذکور، ارتقاء بخشند.
۲ ـ هر یک از دولت‌های عضو در مورد حقوق فرهنگی، اجتماعی و اقتصادی متعهد می‌گردد در صورت لزوم تدابیری را با استفاده از حداکثر منابع موجود در چهارچوب همکاری‌های بین‌المللی، با نیت نیل تدریجی به تحقق کامل حقوق مذکور بدون خدشه واردکردن به تعهدات مندرج در این کنوانسیون که بلافاصله طبق حقوق بین‌الملل قابل‌اجرا می‌باشد اتخاذ نمایند.
۳ ـ دولت‌های عضو در توسعه و اجرای سیاست‌ها و قوانین و سایر روندهای تصمیم‌گیری راجع به موضوعات مربوط به افراد دارای معلولیت به‌منظور اجرای این کنوانسیون، از نزدیک با افراد دارای معلولیت ازجمله کودکان دارای معلولیت از طریق سازمان‌هایی که نمایندگی آن‌ها را به عهده‌دارند مشورت نموده و آن‌ها را به‌طور فعال به کار خواهند گرفت.
۴ ـ هیچ‌چیز در این کنوانسیون بر مقرراتی که موجب تحقق مناسب‌تر حقوق افرادی که دارای معلولیت هستند و ممکن است در قانون دولت عضو یا حقوق بین‌الملل لازم‌الاجرا در آن کشور وجود داشته باشد، تأثیری نخواهد داشت.
هیچ‌گونه محدودیت یا فسخی در مورد حقوق بشر و آزادی‌های بنیادینی که توسط دولت عضو به رسمیت شناخته‌شده یا در آن دولت وجود دارد نسبت به این کنوانسیون، به‌موجب قانون، کنوانسیون‌ها، مقررات یا رسوم به بهانه این‌که این کنوانسیون آن دسته از حقوق یا آزادی‌ها را به رسمیت نمی‌شناسد یا آن‌ها را با درجه اهمیت کمتری به رسمیت می‌شناسد، اعمال نمی‌گردد.
۵ ـ مفاد این کنوانسیون به‌تمامی مناطق دولت‌های فدرال بدون هیچ‌گونه محدودیت یا استثنایی گسترش می‌یابد.
ماده ۵ ـ قانون تصویب کنوانسیون حقوق افراد دارای معلولیت
برابری و عدم تبعیض در کنوانسیون حقوق افراد دارای معلولیت :
- دولت‌های عضو تصدیق می‌نمایند که تمامی افراد در برابر قانون مساوی هستند و بدون هیچ‌گونه تبعیضی از حمایت برابر و منافع برابر قانونی برخوردار می‌باشند.
- دولت‌های عضو تمامی تبعیض‌ها بر مبنای معلولیت را ممنوع نموده و جهت افراد دارای معلولیت برابری و حمایت حقوقی مؤثر نسبت به تبعیض در تمامی زمینه‌ها را تضمین می‌نمایند.
- دولت‌های عضو به‌منظور ارتقاء برابری و رفع تبعیض، تمامی اقدامات مناسب را جهت تضمین تأمین همسان‌سازی متعارف اتخاذ خواهند نمود.
- تدابیر ویژه‌ای که برای تسریع یا دستیابی به برابری عملی افراد دارای معلولیت ضروری است، بر اساس این کنوانسیون تبعیض تلقی نمی‌گردد.
ماده ۶ ـ قانون تصویب کنوانسیون حقوق افراد دارای معلولیت
زنان دارای معلولیت:
- دولت‌های عضو اذعان می‌دارند که زنان و دختران دارای معلولیت دچار تبعیضات چندگانه می‌باشند و دراین‌ارتباط تدابیری را جهت تضمین بهره‌مندی برابر و کامل آن‌ها در مورد تمامی حقوق بشر و آزادی‌های بنیادین اتخاذ خواهند نمود.
- دولت‌های عضو تمامی تدابیر مناسب را جهت تضمین توسعه کامل، پیشرفت و توانمندسازی زنان به‌منظور تضمین بهره‌مندی و اعمال حقوق بشر و آزادی‌های بنیادین مندرج در این کنوانسیون از سوی آن‌ها، خواهند نمود.
ماده ۷ ـ قانون تصویب کنوانسیون حقوق افراد دارای معلولیت
کودکان دارای معلولیت:
- دولت‌های عضو تمامی تدابیر لازم جهت تضمین این‌که کودکان دارای معلولیت از تمامی حقوق بشر و آزادی‌های بنیادین بر مبنای برابر با سایر کودکـان بهره‌مند می‌باشند را اتخاذ خواهند نمود.
- در تمامی اقدامات مربوط به کودکان دارای معلولیت، عالی‌ترین منافع کودک در اولویت نخست خواهد بود.
- دولت‌های عضو تضمین خواهند نمود که کودکان دارای معلولیت از حق بیان آزادانه نظرات خود در تمامی امور تأثیرگذار بر آن‌ها برخوردار می‌باشند، نظرات آن‌ها بر اساس سن و بلوغ و بر مبنای برابر با سایر کودکان از سنجش مناسب برخوردار می‌گردد و در تحقق حقوق آن‌ها کمک‌های متناسب با سن و ناتوانی ارائه می‌گردد.
ماده ۸ ـ قانون تصویب کنوانسیون حقوق افراد دارای معلولیت
آگاه‌سازی:
۱ ـ دولت‌های عضو متعهد می‌گردند تدابیر فوری، مؤثر و مناسب را در موارد زیر اتخاذ نمایند:
- (الف) افزایش آگاهی در تمامی جامعه ازجمله در سطح خانواده در مورد افراد دارای معلولیت و ترویج احترام و منزلت افراد دارای معلولیت؛
- (ب) مبارزه با اقدامات کلیشه‌ای، جانب‌دارانه و مضر مرتبط با افراد دارای معلولیت ازجمله آن دسته از موارد بر مبنای جنسیت و سن در تمامی حوزه‌های زندگی؛
- (پ) ارتقاء آگاهی در مورد ظرفیت‌ها و مشارکت افراد دارای معلولیت؛
۲ ـ تدابیر نیل به این هدف عبارت است از:
- (الف) آغاز و حفظ جریان آگاه‌سازی عمومی مؤثر، طراحی‌شده جهت:
(۱) تقویت پذیرش حقوق افراد دارای معلولیت؛
(۲) ارتقاء ادراک مثبت و آگاهی‌های اجتماعی بیشتر نسبت به افراد دارای معلولیت؛
(۳) ارتقاء شناسایی مهارت‌ها، شایستگی‌ها و توانایی‌های افراد دارای معلولیت و مشارکت آن‌ها در محیط کار و بازار کار. - (ب) ترویج نگرش احترام به حقوق افراد دارای معلولیت در تمامی سطوح نظام آموزشی ازجمله تمامی کودکان از سنین اولیه؛
- (پ) ترغیب تمامی ارکان رسانه‌ای جهت به تصویر کشاندن افراد دارای معلولیت به روشی که سازگار با اهداف این کنوانسیون باشد؛
- (ت) ارتقاء برنامه‌های آموزشی آگاه‌سازی مرتبط با افراد دارای معلولیت و حقوق افراد دارای معلولیت.
ماده ۹ ـ قانون تصویب کنوانسیون حقوق افراد دارای معلولیت
دسترسی
۱ ـ دولت‌های عضو برای تواناسازی افراد دارای معلولیت جهت مستقل زندگی نمودن و مشارکت کامل در تمامی جنبه‌های زندگی، تدابیر مناسبی را جهت تضمین دسترسی افراد دارای معلولیت بر مبنای برابر با سایرین به محیط فیزیکی، ترابری، اطلاعات و ارتباطات ازجمله نظام و فناوری اطلاعات و ارتباطات و سایر تسهیلات و خدمات ارائـه یا فراهم گردیده جهت عموم در مناطق شهری و روستایی اتخاذ خواهند نمود.
تدابیر مذکور که دربرگیرنده تشخیص و حذف موانع و محذورات در دسترسی می‌باشد ازجمله در موارد زیر اعمال خواهد شد:
- (الف) ساختمان‌ها، جاده‌ها، ترابری و سایر تأسیسات بیرونی و درونی ازجمله مدارس، خانه‌ها، تأسیسات پزشکی و محیط‌های کار؛
- (ب) اطلاعات، ارتباطات و سایر خدمات ازجمله خدمات الکترونیکی و خدمات اورژانس.
۲ ـ دولت‌های عضو همچنین در موارد زیر تدابیر مناسبی را اتخاذ خواهند نمود:
- (الف) توسعه، اعلام و نظارت بر اجرای حداقل معیارها و خط‌مشی‌های مربوط به دسترسی به تسهیلات و خدمات آزاد یا ارائه‌شده جهت عموم؛
- (ب) تضمین این‌که مؤسسات خصوصی ارائه‌کننده تسهیلات و خدمات آزاد جهت عموم، تمامی جنبه‌های دسترسی افراد دارای معلولیت را مدنظر قرار می‌دهند؛
- (پ) تأمین آموزش جهت مرتبطین با موضوع دسترسی افراد دارای معلولیت؛
- (ت) تهیه علائمی به خط به ریل و سایر اشکال به سهولت قابل‌فهم و خواندن در ساختمان‌ها و سایر تأسیسات آزاد برای عموم؛
- (ث) تأمین انواع کمک‌ها و میانجی‌گری‌های حضوری ازجمله راهنما، قرائت گر و مترجمین حرفه‌ای زبان‌های ایماء و اشاره جهت تسهیل در دسترسی به ساختمان‌ها و سایر تأسیسات آزاد جهت عموم؛
- (ج) ترغیب سایر اشکال مناسب یاری و حمایت از افراد دارای معلولیت، جهت تضمین دسترسی آن‌ها به اطلاعات؛
- (چ) ترغیب دسترسی افراد دارای معلولیت به‌نظام و فناوری جدید اطلاعات و ارتباطات ازجمله اینترنت؛
- (ح) ترغیب طراحی، توسعه، تولید و توزیع نظام‌ها و فناوری‌های اطلاعات و ارتباطات قابل‌دسترس در مراحل اولیه به‌گونه‌ای که این نظام‌ها و فناوری‌ها با کمترین هزینه قابل‌دسترس گردد.
ماده ۱۰ ـ قانون تصویب کنوانسیون حقوق افراد دارای معلولیت
حق حیات:
دولت‌های عضو مجدداً تأکید می‌نمایند که هر انسانی از حق ذاتی حیات برخوردار است و تمامی تدابیر لازم را برای تضمین بهره‌مندی مؤثر توسط افراد دارای معلولیت بر مبنای برابر با سایرین، اتخاذ خواهند نمود.
ماده ۱۱ ـ قانون تصویب کنوانسیون حقوق افراد دارای معلولیت
وضعیت‌های مخاطره‌آمیز و فوریت‌های انسانی:
دولت‌های عضو طبق تعهدات خود به‌موجب حقوق بین‌الملل ازجمله حقوق بشردوستانه بین‌المللی و حقوق بشر بین‌المللی، تمامی تدابیر لازم را جهت تضمین حمایت و ایمنی افـراد دارای معلولیت در شرایط مخاطره‌آمیز ازجمله وضعیت مناقشه مسلحانه، فوریت‌های انسانی و وقوع بلایای طبیعی اتخاذ خواهند نمود.
ماده ۱۲ ـ قانون تصویب کنوانسیون حقوق افراد دارای معلولیت
شناسایی برابر در پیشگاه قانون:
- دولت‌های عضو مجدداً تأکید می‌نمایند که افراد دارای معلولیت از حق شناسایی در هرکجا،به‌عنوان افراد در پیشگاه قانون، برخوردار می‌باشند.
- دولت‌های عضو تصدیق خواهند نمود که افراد دارای معلولیت از صلاحیت اقامه دعوی بر مبنای برابر با سایرین در تمامی جنبه‌های زندگی برخوردار می‌باشند.
- دولت‌های عضو تدابیر مناسب را جهت دسترسی افراد دارای معلولیت به حمایت‌هایی که ممکن است آن‌ها در اعمال صلاحیت خود در اقامه دعوی بدان نیاز داشته باشند، اتخاذ خواهند نمود.
- دولت‌های عضو تضمین خواهند نمود تمامی تدابیری که مرتبط با اعمال صلاحیت اقامه دعوی می‌باشد، برای یادمان‌های مناسب و مؤثر طبق حقوق بشر بین‌المللی جهت جلوگیری از سوءاستفاده پیش‌بینی می‌گردد.
چنین یادمان‌هایی تضمین خواهند نمود که تدابیر مرتبط با اعمال صلاحیت اقامه دعوی، حقوق، اراده و رجحان فرد را محترم شمرده، عاری از تضاد منافع و تأثیرات بی‌مورد بوده، منطبق و متناسب با شرایط فرد، در کوتاه‌ترین زمان ممکن به اجرا درآورده می‌شود و منوط به بازنگری منظم توسط رکن قضائی یا مرجع بی‌طرف، مستقل و ذی‌صلاح می‌باشد. این یادمان‌ها با مراتبی که این‌گونه تدابیر، منافع و حقوق افراد را تحت تأثیر قرار می‌دهد، متناسب خواهد بود. - با رعایت مفاد این ماده، دولت‌های عضو، تمامی تدابیر مؤثر و مناسب را جهت تضمین حقوق برابر افراد دارای معلولیت برای تملک یا میراث بردن دارایی، کنترل امور مالی خود و دسترسی برابر به وام‌های بانکی، رهن‌ها و سایر اشکال اعتبارات مالی اتخاذ و تضمین خواهند نمود که افراد دارای معلولیت به‌طور خودسرانه از دارایی خویش محروم نمی‌گردند.
ماده ۱۳ ـ قانون تصویب کنوانسیون حقوق افراد دارای معلولیت
حق دادخواهی
- دولت‌های عضو حق دادخواهی مؤثر افراد دارای معلولیت را بر مبنای برابر با سایرین ازجمله از طریق پیش‌بینی انطباق شکلی و مناسب باسن، به‌منظور تسهیل نقش مؤثر آنان به‌عنوان مشارکت‌کنندگان مستقیم و غیرمستقیم ازجمله به‌عنوان شهود در کلیه جریان‌های دادرسی حقوقی ازجمله در بازجویی و سایر مراحل اولیه رسیدگی تضمین خواهند نمود.
- دولت‌های عضو به‌منظور یاری در تضمین دسترسی مؤثر به عدالت برای افراد دارای معلولیت، آموزش مناسب برای افرادی که در حوزه اجرای عدالت کار می‌کنند ازجمله پلیس و کارکنان زندان‌ها را ارتقاء خواهند بخشید.
ماده ۱۴ ـ قانون تصویب کنوانسیون حقوق افراد دارای معلولیت
آزادی و امنیت فردی
- دولت‌های عضو تضمین خواهند نمود که افراد دارای معلولیت بر مبنای برابر با سایرین:(الف) از حق آزادی و امنیت فردی برخوردار هستند:
(ب) به‌طور خودسرانه یا غیرقانونی از آزادی خود محروم نمی‌گردند و این‌که هرگونه محرومیت از آزادی طبق قانون می‌باشد و این‌که وجود معلولیت به‌هیچ‌وجه محرومیت از آزادی را توجیه نمی‌نماید. - دولت‌های عضو تضمین خواهند نمود درصورتی‌که افراد دارای معلولیت از آزادی در طی هر روندی محروم گردیده باشند، آن‌ها بر مبنای برابر با سایرین از ضمانت‌های منطبق بر حقوق بشر بین‌المللی برخوردار می‌باشند و با آن‌ها در راستای اهداف و اصول این کنوانسیون ازجمله در مورد تأمین همسان‌سازی متعارف رفتار می‌گردد.
ماده ۱۵ ـ قانون تصویب کنوانسیون حقوق افراد دارای معلولیت
آزادی از شکنجه یا مجازات یا رفتار ظالمانه، غیرانسانی یا تحقیرآمیز:
- احدی مستوجب شکنجه یا مجازات یا رفتار ظالمانه، غیرانسانی و تحقیرآمیز نمی‌باشد. به‌ویژه احدی بدون رضایت آزادانه تحت آزمایشات علمی یا پزشکی قرار نمی‌گیرد.
- دولت‌های عضو تمامی تدابیر قانونی، اداری و قضائی و دیگر تدابیر مؤثر را در مورد افراد دارای معلولیت بر مبنای برابر با سایرین اتخاذ خواهند نمود تا از قرار گرفتن آنان در معرض شکنجه یا رفتار تحقیرآمیز یا غیرانسانی یا ظالمانه یا مجازات جلوگیری به عمل آید.
ماده ۱۶ ـ قانون تصویب کنوانسیون حقوق افراد دارای معلولیت
آزادی از استثمار، خشونت و سوءاستفاده
- دولت‌های عضو، تمامی تدابیر قانونی، اداری، اجتماعی و آموزشی یا سایر تدابیر مناسب را جهت حمایت از افراد دارای معلولیت در درون و بیرون از خانه در برابر تمامی اشکال استثمار، خشونت و سوءاستفاده ازجمله در مورد جنبه‌های مبتنی بر جنسیت اتخاذ خواهند نمود.
- دولت‌های عضو تمامی تدابیر مناسب را جهت جلوگیری از تمامی اشکال استثمار، خشونت و سوءاستفاده از طریق تضمین مواردی ازجمله اشکال مناسب کمک‌های حساس جنسیتی و سنی و حمایت از افراد دارای معلولیت و خانواده‌ها و مراقبین آن‌ها ازجمله از طریق ارائه اطلاعات و آموزش در مورد چگونگی پرهیز، شناسایی و گزارش در مورد نمونه‌هایی از استثمار، خشونت و سوءاستفاده نیز اتخاذ خواهند نمود. دولت‌های عضو تضمین خواهند نمود که خدمات حمایتی نسبت به سن، جنسیت و معلولیت از حساسیت برخوردارند.
- دولت‌های عضو به‌منظور جلوگیری از وقوع تمامی اشکال استثمار، خشونت و سوءاستفاده تضمین خواهند نمود که تمامی تسهیلات و برنامه‌های طراحی‌شده برای خدمت به افراد دارای معلولیت به‌طور مؤثر توسط مقامات مستقل نظارت می‌گردد.
- دولت‌های عضو تمامی تدابیر مناسب ازجمله ارائه خدمات حمایتی را جهت ارتقاء فیزیکی، شناختی، بهبود روانی، توان‌بخشی و پیوستن مجدد اجتماعی در مورد افراد دارای معلولیت که به‌نوعی قربانی استثمار، خشونت یا سوءاستفاده گردیده‌اند، اتخاذ خواهند نمود.
بهبود و توان‌بخشی مزبور در محیطی به وقوع خواهد پیوست که بهداشت، رفاه، عزت‌نفس، شأن و استقلال فرد را پرورش می‌دهد و نیازهای خاص جنسیتی و سنی را در نظر می‌گیرد. - دولت‌های عضو، قوانین و سیاست‌های مؤثر شامل قوانین و سیاست‌های متمرکز بر زنان و کودکان را به‌منظور تضمین این‌که مواردی از استثمار، خشونت سوءاستفاده نسبت به افراد دارای معلولیت شناسایی، رسیدگی شده و در موقع مقتضی مورد پیگرد قرار گیرد، اتخاذ خواهند نمود.
ماده ۱۷ ـ قانون تصویب کنوانسیون حقوق افراد دارای معلولیت
حمایت از شأن فرد:
هر فرد دارای معلولیت از حق احترام به شأن جسمانی و روحی خود بر مبنای برابر با سایرین برخوردار می‌باشد.
ماده ۱۸ ـ قانون تصویب کنوانسیون حقوق افراد دارای معلولیت
آزادی تردد و تابعیت
۱ ـ دولت‌های عضو حقوق افراد دارای معلولیت در مورد آزادی تردد، آزادی انتخاب محل اقامت و تابعیت بر مبنای برابر با سایرین را به رسمیت خواهند شناخت ازجمله تضمین این‌که افراد دارای معلولیت:
- (الف) دارای حق اخذ و تغییر تابعیت می‌باشند و این‌که از تابعیت خود به‌طور خودسرانه یا به دلیل معلولیت محروم نمی‌گردند؛
- (ب) به دلیل معلولیت از توانایی اخذ، تملک و استفاده از اسناد تابعیت خویش یا سایر اسناد هویت یا به‌کارگیری روندهای مرتبط نظیر روند مهاجرت که ممکن است نیازمند تسهیل در اعمال حق آزادی تردد باشد محروم نمی‌گردند؛
- (پ) آزاد می‌باشند تا هر کشوری ازجمله کشور خود را ترک نمایند؛
- (ت) به‌طور خودسرانه یا به دلیل معلولیت از حق ورود به کشور خود محروم نمی‌گردند.
۲ ـ کودکان دارای معلولیت بلافاصله پس از ولادت ثبت خواهند گردید و از زمان ولادت دارای حق برخورداری از نام، حق اخذ تابعیت و تا آنجایی که ممکن است از حق شناخت و مراقبت توسط والدین برخوردار خواهند گردید.
ماده ۱۹ ـ قانون تصویب کنوانسیون حقوق افراد دارای معلولیت
زندگی مستقل و حضور در جامعه:
دولت‌های عضو کنوانسیون حقوق افراد دارای معلولیت حقوق برابر را جهت تمامی افراد دارای معلولیت در مورد زندگی در جامعه با شرایط برابر نسبت به سایرین به رسمیت خواهند شناخت و تدابیر مناسب و مؤثر را جهت تسهیل در بهره‌مندی کامل افراد دارای معلولیت از این حق و حضور و مشارکت کامل آن‌ها در جامعه ازجمله تضمین موارد زیر اتخاذ خواهند کرد:
- (الف) افراد دارای معلولیت دارای این فرصت می‌باشند که مکان اقامت خود و محل و افرادی که می‌خواهند با آن‌ها زندگی نمایند را بر مبنای برابر با سایرین برگزینند و مجبور به زندگی در شرایط زیستی ویژه‌ای نیستند؛
- (ب) افراد دارای معلولیت دارای دسترسی به خدمات حمایتی خانگی، مسکونی، و سایر خدمات حمایتی اجتماعی ازجمله مساعدت‌های شخصی ضروری برای حمایت از زندگی و حضور در جامعه و پرهیز از انزوا یا جدایی از اجتماع می‌باشند؛
- (پ) خدمات و تسهیلات اجتماعی برای عموم، جهت افراد دارای معلولیت بر مبنای برابر مهیا و پاسخگوی نیازهای آن‌ها می‌باشد.
ماده ۲۰ ـ قانون تصویب کنوانسیون حقوق افراد دارای معلولیت
تحرک شخصی:
دولت‌های عضو، جهت تضمین تحرک شخصی افراد دارای معلولیت با بالاترین استقلال ممکن، تدابیر مؤثری را ازجمله در موارد زیر اتخاذ خواهند نمود:
- (الف) تسهیل تحرک شخصی افراد دارای معلولیت به شیوه و در زمان موردنظر آن‌ها و با هزینه متناسب؛
- (ب) تسهیل دسترسی افراد دارای معلولیت به کمک‌ها، وسایل، فناوری‌های کمکی و انواع مساعدت‌های حضوری و واسطه‌ای حرکتی کیفی ازجمله فراهم بودن آنان با هزینه متناسب؛
- (پ) ارائه آموزش در مورد مهارت‌های حرکتی به افراد دارای معلولیت و به کارکنان متخصصی که با افراد دارای معلولیت کار می‌نمایند؛
- (ت) ترغیب نهادهایی که کمک‌ها، وسایل و فناوری‌های حرکتی کیفی را تولید می‌نمایند در جهت مدنظر قرار دادن تمامی جنبه‌های حرکتی افراد دارای معلولیت.
ماده ۲۱ ـ قانون تصویب کنوانسیون حقوق افراد دارای معلولیت
آزادی بیان و عقیده و دسترسی به اطلاعات:
دولت‌های عضو تمامی تدابیر مناسب را اتخاذ خواهند نمود تا تضمین نمایند افراد دارای معلولیت می‌توانند حق آزادی بیان و عقیده، ازجمله آزادی جست‌وجو، دریافت و سهیم شدن در اطلاعات و عقاید را بر مبنای برابر با سایرین و از طریق تمامی اشکال ارتباطاتی به انتخاب خود و به‌گونه‌ای که در ماده (۲) این کنوانسیون حقوق افراد دارای معلولیت تعریف‌شده است، ازجمله از راه‌های زیر اعمال نمایند:
- (الف) ارائه اطلاعات در نظر گرفته‌شده برای عموم مردم به افراد دارای معلولیت در اشکال و فناوری‌های قابل‌دسترس و متناسب با انواع معلولیت، به‌موقع و بدون هزینه اضافی؛
- (ب) پذیرش و تسهیل استفاده از زبان اشاره، به ریل، روش‌های ارتباطاتی تقویت‌شده و جایگزین و سایر شیوه‌ها، روش‌ها و اشکال ارتباطی قابل‌دسترس افراد دارای معلولیت به انتخاب خودشان در تعاملات رسمی؛
- (پ) ملزم ساختن نهادهای خصوصی که ارائه‌کننده خدمات به عموم مردم ازجمله از طریق اینترنت می‌باشند جهت ارائه اطلاعات و خدمات در اشکال مفید و قابل‌دسترس برای افراد دارای معلولیت؛
- (ت) ترغیب رسانه‌های همگانی ازجمله ارائه‌کنندگان اطلاعات از طریق اینترنت جهت قابل‌دسترس نمودن خدمات خود برای افراد دارای معلولیت؛
- (ث) شناسایی و ترویج استفاده از زبان‌های اشاره.
ماده ۲۲ ـ قانون تصویب کنوانسیون حقوق افراد دارای معلولیت
احترام به حریم خصوصی:
- هیچ فرد دارای معلولیتی صرف‌نظر از مکان اقامت یا زندگی، مشمول دخالت‌های خودسرانه یا غیرقانونی در امور شخصی خود، خانواده، خانه، مکاتبات یا سایر اشکال ارتباطاتی یا حمله غیرقانونی به شخصیت و اعتبارش نمی‌گردد.
افراد دارای معلولیت از حق حمایت قانونی در مقابل چنین مداخلات یا حملاتی برخوردار می‌باشند. - دولت‌های عضو، حریم اطلاعات شخصی، بهداشتی و توان‌بخشی افراد دارای معلولیت را بر مبنای برابر با سایرین موردحمایت قرار خواهند داد.
ماده ۲۳ ـ قانون تصویب کنوانسیون حقوق افراد دارای معلولیت
احترام به خانه و خانواده:
۱ ـ دولت‌های عضو، برای رفع تبعیض نسبت به افراد دارای معلولیت در تمامی موارد مرتبط با ازدواج، خانواده، وظایف والدین و روابط مربوط بر مبنای برابر با سایرین تدابیر مؤثر و مناسبی را اتخاذ خواهند کرد تا تضمین نمایند که:
- (الف) حقوق تمامی افراد دارای معلولیت که به سن ازدواج رسیده‌اند، جهت ازدواج و تشکیل خانواده بر مبنای رضایت کامل و آزادانه همسران موردنظر به رسمیت شناخته می‌شود؛
- (ب) حقوق افراد دارای معلولیت جهت اتخاذ تصمیم به‌طور آزادانه و مسئولانه در مورد تعداد و فاصله بین کودکان آن‌ها و برخورداری از دسترسی به اطلاعات متناسب باسن، آموزش تشکیل خانواده و باروری به رسمیت شناخته می‌شود و روش‌های ضروری به‌منظور قادر ساختن آن‌ها جهت اعمال حقوق مذکور تأمین می‌گردد؛
- (پ) افراد دارای معلولیت، ازجمله کودکان، باروری خود را بر مبنای برابر با سایرین حفظ می‌نمایند.
۲ ـ دولت‌های عضو حقوق و مسئولیت‌های افراد دارای معلولیت را با در نظر گرفتن قیمومیت، سرپرستی، مسئولیت، فرزندخواندگی یا سایر نهادهای مشابه چنانچه این‌گونه مفاهیم در قوانین ملی وجود داشته باشد تضمین خواهند نمود.
در تمامی موارد، عالی‌ترین منافع کودک حائز اولویت می‌باشد. دولت‌های عضو کمک‌های مناسبی را جهت افراد دارای معلولیت در اجرا مسئولیت‌های مرتبط باتربیت کودکان آن‌ها ارائه می‌نمایند.
۳ ـ دولت‌های عضو تضمین خواهند نمود که کودکان دارای معلولیت در ارتباط با زندگی خانوادگی از حقوق برابر برخوردارند. دولت‌های عضو باهدف تحقق حقوق مذکور و جلوگیری از اختفاء، ترک، غفلت و تفکیک کودکان دارای معلولیت، تعهد خواهند نمود تا اطلاعات، خدمات و حمایت‌های اولیه و جامع را به کودکان دارای معلولیت و خانواده آن‌ها ارائه نمایند.
۴ ـ دولت‌های عضو تضمین خواهند نمود که کودک از والدین خود برخلاف اراده آن‌ها جدا نگردد مگر زمانی که مقامات صالح به‌شرط بررسی تصمیمات دستگاه‌های اجرائی دولتی توسط دادگاه، تصمیم بگیرند که بر اساس تشریفات و قوانین حاکم چنین جدایی جهت عالی‌ترین منافع کودک ضروری می‌باشد.
در هیچ موردی کودک از والدین خود بر مبنای معلولیت کودک یا یکی یا هردوی والدین جدا نمی‌گردد.
۵ ـ دولت‌های عضو چنانچه والدین بلافصل قادر نباشند از کودک دارای معلولیت مراقبت نمایند، تعهد خواهند نمود هرگونه تلاشی را جهت ارائه مراقبت‌های جایگزین در درون خانواده بزرگ‌تر و در صورت ناکامی، در درون جامعه در شرایط خانوادگی به عمل‌آورند.
ماده ۲۴ ـ قانون تصویب کنوانسیون حقوق افراد دارای معلولیت
آموزش:
۱ ـ دولت‌های عضو، حق آموزش را برای افراد دارای معلولیت به رسمیت می‌شناسند. دولت‌های عضو ازنظر تحقق این حق، بدون تبعیض و بر مبنای فرصت برابر، نظام آموزشی فراگیری را در تمامی سطوح و به‌صورت آموزش مادام‌العمر در موارد زیر تضمین خواهند نمود:
- (الف) توسعه کامل توانایی‌های انسانی و حس منزلت و خود ارزشی و تحکیم احترام به حقوق بشر، آزادی‌های بنیادین و تنوع انسانی؛
- (ب) توسعه شخصیت، استعداد و خلاقیت توأم با توانایی‌های جسمی و ذهنی افراد دارای معلولیت تا نهایت توانمندی‌های آن‌ها؛
- (پ) توانمند ساختن افراد دارای معلولیت جهت مشارکت مؤثر آنان در جامعه آزاد.
۲ ـ در تحقق این حق، دولت‌های عضو تضمین خواهند نمود که:
- (الف) افراد دارای معلولیت از نظام آموزش همگانی بر مبنای معلولیت مستثنا نمی‌گردند، و این‌که کودکان دارای معلولیت نیز از آموزش اجباری و رایگان ابتدایی یا متوسطه بر مبنای معلولیت مستثنا نمی‌گردند؛
- (ب) افراد دارای معلولیت می‌توانند به آموزش ابتدایی و متوسطه رایگان باکیفیت و فراگیر بر مبنای برابر با سایرین در جوامعی که در آن زندگی می‌نمایند، دسترسی داشته باشند؛
- (پ) همسان‌سازی متعارف در مورد نیازهای فردی ارائه می‌گردد؛
- (ت) افراد دارای معلولیت حمایت لازم در حوزه نظام آموزش همگانی را به‌منظور تسهیل در آموزش مؤثر آن‌ها دریافت می‌نمایند؛
- (ث) تدابیر حمایتی فردی مؤثر در محیط‌هایی ارائه می‌گردد که حداکثر توسعه اجتماعی و دانشگاهی متناسب با اهداف حضور کامل را سبب گردد.
۳ ـ دولت‌های عضو، افراد دارای معلولیت را قادر خواهند ساخت که مهارت‌های توسعه اجتماعی وزندگی جهت تسهیل در مشارکت کامل و برابر آن‌ها در امر آموزش را به‌عنوان اعضای جامعه فراگیرند.
بدین منظور دولت‌های عضو تدابیر مناسبی را ازجمله در موارد زیر اتخاذ خواهند نمود:
- (الف) تسهیل آموزش خط به ریل و خط‌های جایگزین، شیوه‌های تقویتی و جایگزین، روش‌ها و قالب‌های ارتباطاتی و مهارت‌های ترددی و جهت‌یابی، و تسهیل حمایت و راهنمایی همسان؛
- (ب) تسهیل در یادگیری زبان ایماواشاره و ارتقاء هویت زبانی جامعه ناشنوایان؛
- (پ) تضمین ارائه آموزش به افراد و به‌ویژه کودکانی که نابینا، ناشنوا یا نابینا ـ ناشنوا هستند به مناسب‌ترین زبان‌ها، شیوه‌ها و روش‌های ارتباطاتی برای افراد و در محیط‌هایی که توسعه اجتماعی و دانشگاهی را به بالاترین میزان افزایش می‌دهد.
۴ ـ دولت‌های عضو به‌منظور کمک به تضمین تحقق این حق، تدابیر مناسبی را به‌منظور استخدام معلمین، ازجمله معلمین دارای معلولیت که از شایستگی در زبان ایماواشاره و یا خط به ریل برخوردارند و آموزش افراد حرفه‌ای و کارکنانی که در تمامی سطوح آموزشی کار می‌کنند اتخاذ خواهند نمود.
چنین آموزش‌هایی مشتمل بر آگاهی از معلولیت و استفاده از شیوه‌های جایگزین و تقویتی و روش‌ها و قالب‌های ارتباطاتی، فنون آموزشی و مواد موردنیاز جهت حمایت از افراد دارای معلولیت خواهد بود.
۵ ـ دولت‌های عضو تضمین خواهند نمود که افراد دارای معلولیت قادر هستند به آموزش‌های عالی عمومی، آموزش‌های فنی و حرفه‌ای، آموزش ویژه بزرگ‌سالان و آموزش‌های مادام‌العمر بدون تبعیض و بر مبنای برابر با سایرین دسترسی پیدا نمایند.
بدین منظور، دولت‌های عضو، تأمین همسان‌سازی متعارف برای افراد دارای معلولیت را تضمین خواهند نمود.
ماده ۲۵ ـ قانون تصویب کنوانسیون حقوق افراد دارای معلولیت
بهداشت:
دولت‌های عضو، برای افراد دارای معلولیت، حق برخورداری از بالاترین معیارهای مایل‌شدنی بهداشتی را بدون تبعیض بر مبنای معلولیت، به رسمیت می‌شناسند.
دولت‌های عضو تمامی تدابیر مناسب را برای تضمین دسترسی افراد دارای معلولیت به خدمات بهداشتی که دارای حساسیت‌های جنسیتی می‌باشند، ازجمله توان‌بخشی مرتبط با بهداشت را اتخاذ خواهند نمود. به‌ویژه دولت‌های عضو موارد زیر را انجام خواهند داد:
- (الف) برای افراد دارای معلولیت همان حد، کیفیت و معیارهای رایگان یا قابل پرداخت در مورد مراقبت‌ها و برنامه‌های بهداشتی را همان‌گونه که برای سایرین ارائه می‌گردد ازجمله درزمینهٔ بهداشت جنسی و باروری و برنامه‌های بهداشت عمومی مبتنی بر جمعیت، فراهم خواهند نمود؛
- (ب) خدمات بهداشتی موردنیاز برای افراد دارای معلولیت به‌ویژه به‌واسطه معلولیت آن‌ها ازجمله شناسایی و مداخله زودهنگام در صورت اقتضاء و خدمات طراحی گردیده برای به حداقل رساندن و جلوگیری از ناتوانایی‌های بیشتر ازجمله در میان کودکان و افراد سالخورده را فراهم خواهند نمود؛
- (پ) این‌گونه خدمات بهداشتی را در صورت امکان در نزدیک‌ترین محل به جوامع آن‌ها ازجمله در مناطق روستایی فراهم خواهند نمود؛
- (ت) متخصصان بهداشت حرفه‌ای را ملزم به ارائه مراقبت با همان کیفیت برای سایرین به افراد دارای معلولیت از طریق آموزش و ترویج معیارهای اخلاقی برای مراقبت‌های بهداشتی فردی و عمومی ازجمله بر مبنای رضایت آگاهانه و آزادانه نظیر ارتقاء آگاهی حقوق بشری، منزلت، استقلال و احتیاجات افراد دارای معلولیت خواهند کرد؛
- (ث) تبعیض علیه افراد دارای معلولیت در تأمین بیمه درمانی و بیمه عمر را درصورتی‌که این‌گونه بیمه‌ها در قانون ملی مجاز شناخته‌شده باشد ممنوع خواهند نمود تا آنکه به روشی عادلانه و منطقی ارائه گردند؛
- (ج) از اعمال تبعیض‌آمیز مراقبت‌های بهداشتی یا خدمات بهداشتی یا غذا و مایعات بر مبنای معلولیت جلوگیری خواهند نمود.
ماده ۲۶ ـ قانون تصویب کنوانسیون حقوق افراد دارای معلولیت
توان‌بخشی و بازپروری:
۱ ـ دولت‌های عضو جهت توانمند ساختن افراد دارای معلولیت، تدابیر مناسب و مؤثری را ازجمله از طریق حمایت از همتایان خود به‌منظور کسب و حفظ حداکثر استقلال، تمامی توانایی حرفه‌ای، جسمی، ذهنی و اجتماعی و حضور و مشارکت کامل در تمامی جنبه‌های زندگی اتخاذ خواهند کرد.
بدین منظور، دولت‌های عضو برنامه‌ها و خدمات جامع توان‌بخشی و توانایی را به‌ویژه در حوزه بهداشت، استخدام، آموزش و خدمات اجتماعی سامان داده، تحکیم نموده و تداوم می‌بخشند، به‌گونه‌ای که این‌گونه برنامه‌ها و خدمات:
- (الف) تا سرحد امکان از مراحل اولیه و بر مبنای ارزیابی چند زمینه‌ای نیازها و توانایی‌های فردی آغاز گردد؛
- (ب) مشارکت و حضور در اجتماع را حمایت نموده و تمامی جنبه‌های جامعه داوطلبانه بوده و در دسترس افراد دارای معلولیت قرار گیرد و تا سرحد امکان به اجتماعات آنان ازجمله در مناطق روستایی نزدیک باشند.
۲ ـ دولت‌های عضو، توسعه آموزش اولیه و مستمر افراد حرفه‌ای و کارکنانی که با خدمات توانایی و توان‌بخشی کار می‌کنند را ارتقاء خواهند بخشید.
۳ ـ دولت‌های عضو، دسترسی، دانش و استفاده از وسایل و فناوری‌های امدادی طراحی گردیده برای افراد دارای معلولیت را همان‌گونه که به توان‌بخشی و بازپروری مرتبط می‌گردند، ارتقاء خواهند بخشید.
ماده ۲۷ ـ قانون تصویب کنوانسیون حقوق افراد دارای معلولیت
کار و استخدام:
۱ ـ دولت‌های عضو، حق افراد دارای معلولیت را جهت کار کردن بر مبنای برابر با سایرین به رسمیت خواهند شناخت و این امر شامل حق برخورداری از فرصت امرارمعاش از طریق کار آزادانه انتخاب‌شده و پذیرفته‌شده در بازار کار و محیط کاری می‌گردد که برای افراد دارای معلولیت باز، فراگیر و قابل‌دسترس باشد.
دولت‌های عضو از تحقق حق کار ازجمله برای آن دسته از افرادی که طی دوران اشتغال دچار معلولیت می‌گردند از طریق اتخاذ اقدامات مناسب ازجمله قانون‌گذاری برای موارد زیر صیانت نموده و آن را ارتقاء خواهند بخشید:
- (الف) ممنوعیت تبعیض بر مبنای معلولیت با توجه به‌تمامی موارد مرتبط با تمامی اشکال استخدام، ازجمله شرایط جذب، استخدام و اشتغال، تداوم اشتغال، پیشبرد حرفه‌ای و شرایط کاری بهداشتی و ایمنی؛
- (ب) حمایت از حقوق افراد دارای معلولیت بر مبنای برابر با سایرین برای برخورداری از شرایط کاری مناسب و عادلانه ازجمله فرصت‌های برابر و دستمزد برابر برای کارهای دارای ارزش، شرایط کاری بهداشتی و ایمنی برابر ازجمله محافظت از آزار و اذیت و فریادرسی از آلام؛
- (پ) تضمین توانایی افراد دارای معلولیت برای اعمال حقوق اتحادیه تجاری و کارگری خود بر مبنای برابر با سایرین؛
- (ت) توانمند ساختن افراد دارای معلولیت برای دسترسی مؤثر به برنامه‌های عمومی آشنایی فنی و حرفه‌ای، خدمات کاریابی و آموزش‌های حرفه‌ای و مستمر؛
- (ث) ترغیب فرصت‌های شغلی و پیشرفت‌های حرفه‌ای افراد دارای معلولیت در بازار کار و همچنین یاری دریافتن، کسب، حفظ و بازگشت به اشتغال؛
- (ج) ترغیب فرصت‌های مربوط به خوداشتغالی، کارآفرینی، توسعه تعاونی‌ها و شروع خود پیشه گی؛
- (چ) استخدام افراد دارای معلولیت در بخش دولتی؛
- (ح) ترغیب استخدام افراد دارای معلولیت در بخش خصوصی از طریق تدابیر و سیاست‌های مناسب که می‌تواند دربرگیرنده برنامه‌های اقدام ترجیحی، تشویقی و سایر تدابیر گردد؛
- (خ) تضمین ارائه جا و مکان متعارف به افراد دارای معلولیت در محیط کاری؛
- (د) ترغیب کسب تجربه در بازار کار آزاد توسط افراد دارای معلولیت
- عنوان : قانون تصویب کنوانسیون حقوق افراد دارای معلولیت
- گردآوری‌شده توسط : کارشناسان رسمی دادگستری
